Fiona jetonte në shtëpinë e prindërve të saj, në qytetin ku ajo dhe Granti shkonin në universitet. Ajo ishte një shtëpi e madhe, me dritare të dala, që Grantit i dukej edhe luksoze, edhe e çrregullt, me rrugica të zhubrosura mbi dysheme dhe me rrathë filxhanësh mbi tryezën me lustër. Nëna e saj ishte islandeze – një grua e fuqishme, me një tufë flokësh të bardha dhe e zemëruar me politikën e ekstremit të majtë. I ati ishte një kardiolog i madh, që nderohej në spital, por i nënshtruar me qejf në shtëpi, ku dëgjonte me një buzëqeshje të hutuar bisedat e gjata e të çuditshme të gruas së vet. Fiona kishte makinën e saj të vogël dhe një kapicë bluzash kashmir, por nuk kishte shoqe studente dhe ndoshta arsyeja ishte aktiviteti politik i nënës së vet. Jo se merakosej shumë. Shoqëritë studentore për të ishin shakara dhe po kështu edhe politika – megjithëse i pëlqente të dëgjonte në gramafon, me zë shumë të lartë, ‘Katër gjeneralët rebelë’ dhe ndonjëherë edhe ‘Internacionalen’, në qoftë se kishte ndonjë mysafir, që ajo mendonte se mund ta bënte nevrike. Asaj po i vinte rrotull një i huaj, kaçurrel, që dukej i zymtë – ajo thoshte se ishte vizigot – dhe po kështu edhe nja dy apo tre praktikantë të rinj, mjaft të respektuar dhe të merakosur. Ajo bënte shaka me të gjithë ata, ashtu si edhe me Grantin. E përqeshte atë duke i përsëritur disa nga shprehjet e qytetit të tij të vogël. Ai mendoi se ajo po bënte shaka, kur i propozoi, në një ditë me mot të kthjellët, por të ftohtë, në plazhin e Portit Stenli. Rëra po u pickonte faqet, kurse valët i përhapnin guriçkat nëpër këmbët e tyre.
‘A mendon se do të ishte bukur – i bërtiti Fiona. – A mendon se do të ishte bukur sikur të martoheshim?’
Ai e ngriti përpjetë dhe i bërtiti po. Nuk donte kurrë të largohej prej saj. Ajo kishte shkëndijën e jetës.
Pak para se të largoheshin nga shtëpia e tyre, Fiona pikasi një gjurmë mbi dyshemenë e kuzhinës. Ajo ishte nga këpucët e zeza, të lira, që mbante nëpër shtëpi dhe që i kishte veshur në fillim të asaj dite.
‘Mendova se nuk do të bënin shenja,’ – tha ajo me një ton zemërimi dhe habie të zakonshme, duke fërkuar njollën gri, që dukej sikur ishte bërë me bojëra dhjami.
Ajo u betua se nuk kishte për ta bërë më këtë gjë, meqenëse nuk do t’i merrte më ato këpucë me vete.
‘Ma ha mendja se do të jem e veshur gjatë gjithë kohës, – tha ajo. Ose gjysmë e veshur. Si në një lloj hoteli.’
Ajo shpëlau rrugicën që kishte përdorur dhe e vari te mbajtësja brenda derës, nën lavaman. Pastaj veshi xhaketën bojëkafe, me gëzof, mbi një golf të bardhë dhe pantallonat e qepura bukur. Ajo ishte një grua e gjatë, shpatullngushtë, shtatëdhjetë vjeçe, por me trup të drejtë dhe të rregullt, shalëgjatë dhe këmbëmadhe, me kyçe delikate të këmbës edhe dorës dhe me veshë të vegjël, që dukeshin si për të qeshur. Flokët e saj që ishin aq të lehta si pushi i qumështoreve, nga bionde të çelura ishin zbardhur dhe Granti nuk e kishte vënë re saktësisht se kur, ndërsa ajo i lëshonte ende mbi supet e saj, ashtu siç bënte edhe e ëma. (Kjo gjë e kishte alarmuar nënën e Grantit, një vejane nga një qytet i vogël, që punonte si recepsioniste te një doktor. Flokët e gjata, të bardha, të nënës së Fionës, akoma më shumë se sa gjendja e shtëpisë, i tregonin asaj gjithçka që i duhej të dinte rreth sjelljeve dhe politikës.) Por Fiona, me mollëzat e saj të bukura dhe me sytë e vegjël, të kaltër, nuk dukej aspak si nëna e vet. Ajo kishte një gojë pakëz të shtrembër, që tashmë e vinte në dukje me të kuqin e buzëve – që zakonisht ishte gjëja e fundit që bënte para se të dilte nga shtëpia.
Këtë ditë ajo dukej tamam vetja – e drejtpërdrejtë dhe e hutuar, siç ishte në fakt, e ëmbël dhe ironike.
Rreth një vit më parë, Granti pat filluar të pikaste aq shumë pusulla të vogla, të verdha, të ngjitura në të gjithë shtëpinë. Kjo nuk ishte një gjë krejtësisht e re. Fiona shkruante gjithmonë gjëra të tilla – titullin e një libri që ishte përmendur në radio apo punët, për të cilat donte të sigurohej se i kishte bërë atë ditë. Madje ajo shkruante edhe orarin e saj të mëngjesit. Ai e shihte atë si mistik dhe prekës nga saktësia që kishte: 7:00 joga. 7:30-7:45 dhëmbët, fytyra, flokët. 7:45-8:15 shëtitje. 8.15 Granti dhe mëngjesi.
Pusullat e reja ishin ndryshe. Ngjitur nëpër sirtarët e kuzhinës – Lugët, Peshqirët e pjatave, Thikat. Pse nuk i hapte dot sirtarët dhe të shihte se ç’kishte brenda?
Gjëra më të këqija do të vinin. Ajo shkoi në qytet dhe i telefonoi Grantit nga një kabinë për ta pyetur se si të shkonte në shtëpi. Ajo kishte dalë për shëtitjen e zakonshme nëpër fushë, nëpër korije dhe u kthye në shtëpi nga ana e gardhit – një rrugë goxha e gjatë. Tha se do të numëronte gjerdhet, që gjithmonë të çojnë diku.
Ishte e vështirë të kuptohej. Fliste për gjerdhet si të ishte shaka dhe e mbante mend numrin e telefonit pa ndonjë problem.
‘Nuk besoj se ka ndonjë gjë për t’u shqetësuar, – tha ajo, -Shpresoj se po humbas vetëm mendjen.’ Ai e pyeti nëse i kishte pirë hapet e gjumit.
‘Nuk më kujtohet,’- i tha ajo. Pastaj tha se i vinte keq që dukej aq mendjelehtë. ‘Jam e sigurt se nuk kam pirë asgjë. Ndoshta duhet të pi. Ndoshta vitamina.’
Vitaminat nuk bënin punë. Ajo qëndronte te porta dhe mundohej të kuptonte se ku po shkonte. Ajo harronte të ndizte furnelën për të zierë perimet ose t’i hidhte ujë aparatit të kafesë. E pyeste Grantin se kur ishin vendosur në këtë shtëpi.
“Vitin e kaluar apo një vit para tij?”
“Dymbëdhjetë vjet më parë”, – i tha ai.
“Kjo qenka tronditëse.”
“Ajo gjithmonë ka qenë pakëz e tillë” – i tha Granti doktorit. Ai u përpoq pa sukses t’i shpjegonte se si çuditja e Fionës dhe kërkimi i faljes tani ngjanin si një mirësjellje e zakonshme, pa e fshehur dot krejt një zbavitje të veçantë. Dukej sikur ngecej në një aventurë të papritur. Ose sikur kishte filluar të luante një lojë që shpresonte se do ta kuptonte.
‘Po, mirë, – tha doktori. – Fillimisht mund të jetë selektive. Ne nuk e dimë, apo jo. Deri sa të shohim modelin e keqësimit, vërtet nuk mund të themi dot gjë.’
Për një kohë, zor se kishte rëndësi se çfarë etikete ishte vendosur. Fiona, që nuk shkonte të bënte pazar vetëm, u zhduk nga supermarketi, ndërkohë që Granti i kishte kthyer kurrizin. Një polic e kapi kur po ecte në mes të rrugës, disa blloqe më tutje. Ai e pyeti për emrin dhe ajo iu përgjigj pa vështirësi. Pastaj ai e pyeti për emrin e Kryeministrit.
‘Në qoftë se ti, or djalosh, nuk e di, nuk duhet të jesh në një detyrë të tillë me përgjegjësi.’
Ai qeshi. Por pastaj ajo bëri një gabim duke e pyetur se mos ai kishte parë Borisin dhe Natashën. Ata ishin qen-ujqërit, që ajo i kishte adoptuar shumë vite më parë, për hir të një shoqeje dhe pastaj iu përkushtua atyre deri në fund të jetës. Marrja e tyre mund të ketë rastisur me të zbuluar se ajo nuk kishte gjasa për të pasur fëmijë. Në tubat e saj seç ishte e bllokuar apo përdredhur një gjë– Grantit tani nuk i kujtohej. Ai i ishte shmangur gjithmonë mendimit rreth gjithë atij aparati femëror. Ose kjo mund të kishte ndodhur pas vdekjes së nënës së saj. Këmbët e gjata të qenve dhe qimet e argjendta, fytyrat e tyre të ngushta, të qeta, krijonin një harmonizim të përkryer me të, kur ajo i nxirrte për shëtitje. Kurse Granti, asokohe, mori punën e tij të parë në universitet (paratë e të vjehrrit e mirëpritën atje pavarësisht nga ngjyra politike), mund t’iu jetë dukur disa njerëzve sikur ishte kapur nga ndonjë prej tekave ekscentrike të Fionës, ishte martuar dhe ishte favorizuar – megjithëse, fatmirësisht, ai nuk e kuptoi këtë gjë deri shumë vonë.
Ekzistonte një rregull që, në Midouleik, gjatë muajit dhjetor, nuk mund të pranohej askush. Stina e pushimeve kishte shumë gracka emocionale. Ndaj ata e bënë udhëtimin prej njëzet minutash në janar. Para se të arrinin në autostradë, rruga e fshatit shkonte nëpër një fushë moçalishte, që tani ishte krejtësisht e ngrirë.
‘Oh, më kujtohet,’ – tha Fiona.
‘Edhe unë për atë po mendoja,’ – tha Granti.
‘Vetëm se ishte nën dritën e hënës,’ – i tha ajo.
Ajo po fliste për një kohë, kur ata kishin shkuar për ski natën, nën një hënë të plotë, përmbi dëborën me vija të zeza, në këtë vend ku mund të shkosh vetëm në mes të dimrit. Ata kishin dëgjuar se si degët kërcisnin nga i ftohti.
Nëse ajo e kujtonte atë moment aq gjallë dhe me aq saktësi, atëherë vërtet, çfarë problemi kishte ajo? Ajo vetëm se nuk kthehej dot pas dhe nuk e drejtonte dot makinën për në shtëpi.
Kishte edhe një rregull tjetër, që supervizorja ia shpjegoi atij. Banorëve të rinj nuk iu bënin vizita gjatë tridhjetë ditëve të para. Shumicës së njerëzve iu duhej ajo kohë për t’u sistemuar. Para se të vihej në jetë ai rregull, kishte pasur justifikime, lot dhe shpërthime inati, madje edhe nga ata që vinin vullnetarisht. Aty nga dita e tretë apo e katërt ata nisnin të vinin kujën dhe të luteshin për t’i çuar në shtëpi. Ndaj disa të afërm mund të ishin dyshues për këtë gjë, ndaj duhej t’i çoje njerëzit në shtëpi me karrocë, se nuk do të mbërrinin më mirë atje se sa më përpara. Gjashtë muaj apo hera-herës vetëm disa javë më vonë, i gjithë sherri duhej të niste përsëri.
‘Kudo që i gjejmë, – i tha supervizorja, – ne shohim se nëse lihen vetëm muajin e parë, ata zakonisht përfundojnë të lumtur si njerëz gojëkyçur.’
Ata, në fakt, kishin shkuar në Midouleik pak herë, disa vjet më parë, për të vizituar Z. Farquhar, fermerin e vjetër plak, që kishte qenë fqinji i tyre. Ai pat jetuar vetëm në një shtëpi të vjetër me tulla, e pandryshuar që nga vitet e para të shekullit, përveç që ishte shtuar një frigorifer dhe një televizor. Tani që shtëpia e Z. Farquhar kishte mbaruar, e zëvendësuar me një lloj kështjelle pa shije, që ishte shtëpia e fundjavës së disa njerëzve nga Torontoja, Midouleiku i vjetër kishte mbaruar, megjithëse datonte që nga vitet pesëdhjetë. Ndërtesa e re ishte një vend i gjerë, në formë kubeje, ajri i së cilës kishte një erë të pëlqyeshme pishe. Gjelbërimi ishte i bollshëm dhe filizat gjallonin mbi qypat gjigantë te hyrjet.
Gjithsesi, ishte Midouleiku i vjetër, ku Granti ndenji duke përfytyruar Fionën, gjatë atij muaji të gjatë, që ai duhej ta kalonte pa e parë atë. Ai i telefononte çdo ditë dhe shpresonte t’i dilte infermierja me emrin Kristi. Ajo dukej pakëz e habitur me qëndrueshmërinë e tij, megjithatë i jepte një raport më të plotë nga çdo infermiere tjetër që kishte kontaktuar.
Javën e parë Fiona kishte marrë një të ftohtë, i tha ajo, por kjo gjë nuk ishte e pazakonshme për të porsaardhurit. ‘Si fëmijët kur nisin shkollën, – i tha Kristi. –Ka plot mikrobe të reja ndaj të cilave ekspozohesh dhe për një kohë ata i kap çdo gjë.’
Pastaj u përmirësua nga i ftohti. Nuk bënte antibiotikë dhe nuk dukej edhe aq e çoroditur sa kishte qenë kur erdhi. (Kjo ishte hera e parë që Granti dëgjonte për antibiotikët dhe çoroditjen.) Oreksin e kishte fare mirë dhe dukej se i pëlqente të rrinte në dhomën me diell. Dhe po zinte ca miq, i tha Kristi.
Nëse telefononte dikush, ai e ngrinte receptorin. Njerëzit që shihnin shoqërisht, rastësisht, nuk ishin fqinjë të afërt, por njerëz që jetonin në fshat, që ishin në pension, si edhe ata të dy dhe që shpesh largoheshin pa njoftuar. Ata mbase mendonin që ai dhe Fiona ishin diku larg në ndonjë udhëtim.
Granti rrëshqiste me ski për stërvitje. Ai rrëshqiste në fushën pas shtëpisë, ndërsa dielli perëndonte dhe e linte qiellin mbi fshat me një të kuqërremtë, që dukej se ishte rrethuar nga valë akulli me cepa blu. Pastaj kthehej te shtëpia në errësirë, hapte televizorin te lajmet, ndërkohë që përgatiste darkën. Ata zakonisht e përgatisnin bashkë darkën. Njëri bënte pijet dhe tjetri zjarrin, kurse pastaj flisnin për punën e tij (ai po shkruante një studim për ujqit legjendarë norvegjezë dhe veçanërisht për ujkun madhështor Fenrir, që gëlltiti Odinin në fundin e botës) dhe se çfarë po lexonte Fiona, si edhe se çfarë kishin menduar gjatë ditës së tyre të afërt, por të ndarë. Kjo ishte periudha e intimitetit të tyre me më shumë gjallëri, megjithëse natyrisht që kishte edhe nja pesë apo dhjetë minuta ëmbëlsi fizike, pasi shkonin në shtrat – një gjë që nuk përfundonte shpesh në seks, por që i siguronte se seksi nuk pat marrë fund akoma.
Ai pa një ëndërr, ku i tregoi një letër njërit prej kolegëve të tij. Letra ishte nga shoqja e dhomës së një vajze, për të cilën ai nuk pat menduar për një farë kohe. Letra ishte moralizuese dhe armiqësore, në një farë mënyre kërcënuese. Vetë vajza ishte dikush me të cilën ai ishte ndarë mirë dhe dukej se nuk kishte gjasa që ajo donte të tërhiqte vëmendjen, le pastaj të vriste veten, një gjë që në letër thuhej me imtësi se ajo e kishte bërë.
Ai pat menduar për kolegun si një mik. Ai ishte një nga ata bashkëshortë, i cili ishte ndër të parët që flaku kravatat dhe ikte nga shtëpia për të kaluar çdo natë në një dyshek mbi dysheme me një zonjushe tërheqëse – që vinte në zyrat e tyre, në klasat e tyre, të fëlliqura dhe që binin erë drogë dhe temjan. Por tani ai kishte një pamje të turbullt.
‘Nuk po qesh, – i tha ai Grantit – që nuk mendonte se ai ishte duke qeshur. –Dhe po të isha në vendin tënd do të përpiqesha të gatisja Fionën.’
Ndaj Granti u nis të gjente Fionën në Midouleik – Midouleikun e vjetër – dhe në vend të tij hyri në një sallë leksionesh. Aty po e prisnin të gjithë për të dhënë mësim. Kurse në rreshtin e fundit, sipër, ishte një tufë të rejash me sy të venitur, të gjitha me rroba të zeza, të gjitha në zi, që nuk i hodhën asnjëherë vështrime atij dhe që nuk mbanin shënime apo nuk e çanin kokën fare se çfarë po thoshte ai.
Fiona ishte në radhën e parë, e pashqetësuar. ‘Oh, dreq, – tha ajo. –Vajzave të asaj moshe nuk u pushon goja së foluri se si do të vrasin veten.’
Ai u zgjua nga ëndrra, piu hapet dhe nisi të ndante se çfarë ishte e vërtetë dhe çfarë jo.
Kishte pasur një letër dhe fjala ‘mi’ dukej me bojë të zezë mbi derën e zyrës së tij, kurse Fiona, kur i thanë që një vajzë e kishte vuajtur se i kishte rënë në kokë për të, kishte thënë pikërisht atë që tha në ëndërr. Kolegu nuk kishte lidhje me të dhe askush nuk kishte vrarë veten. Granti nuk ishte turpëruar. Në fakt ai kishte dalë pa lagur, kur mendon se ç’mund të kishte ndodhur vetëm disa vjet më vonë. Por fjala mori dhenë. Njerëzit iu kthyen kurrizin. Ata patën pak ftesa për Krishtlindjet dhe natën e Vitit të Ri e kaluan vetëm. Granti u deh dhe pa ia kërkuar kush – megjithatë, Lavdi Zotit, pa bërë gabimin e një rrëfimi – ai i premtoi Fionës një jetë të re.
Askund nuk pat pasur ndonjë histori se jeta e një burri, që bredh pas fustaneve, (nëse Granti duhej ta quante veten kështu– ai që nuk kishte joshur aq femra sa burri, që e kishte qortuar në ëndërr) lidhej edhe me akte bujarie e madje edhe sakrifica. Shumë herë ai ishte kujdesur për krenarinë e një gruaje, për brishtësinë e saj, duke i dhënë më shumë dashuri – apo një pasion më të fortë – se çdo gjë që ai ndjente vërtet. Gjithçka, ndaj ai nuk mund ta shihte veten të akuzuar për dëmtimin, shfrytëzimin dhe shkatërrimin e respektit për veten. Dhe duke e mashtruar Fionën – natyrisht, ashtu siç kishte bërë. Po mos vallë do të kishte qenë më mirë, nëse ai kishte vepruar siç kishin bërë të tjerët me gratë e tyre dhe ta kishte lënë? Një gjë e tillë nuk i pat shkuar kurrë në mendje. Ai nuk kishte pushuar kurrë së bëri dashuri me Fionën. Ai nuk i kishte qëndruar larg asnjë natë të vetme. Nuk kishte thurur histori për të kaluar ndonjë fundjave në San Francisko apo në ndonjë tendë në Ishullin Manitoulin. E kishte kaluar lehtë me drogë dhe me pije, kishte vazhduar të botonte studime, të shërbente nëpër komisione, të bënte progres në karrierën e tij. Nuk kishte pasur kurrë synim të hiqte dorë nga puna dhe martesa dhe të merrte rrugën e fshatit për të ushtruar zanatin e marangozit apo të mbante bletë.
Por një gjë e tillë si kjo, mbi të gjitha, pat ndodhur. Ai kishte dalë në pension të parakohshëm me një shpërblim të reduktuar. Babai i Fionës kishte vdekur, pas një periudhe stoike dhe të ngatërruar, i vetëm në një shtëpi të madhe, kurse Fiona pat trashëguar si pronën edhe shtëpinë e fshatit, ku ishte rritur i ati, një fshat afër Gjirit Xhorxhian.
Ajo ishte një jetë e re. Ai dhe Fiona punonin në shtëpi. Rrëshqisnin me ski. Nuk ishin shumë të shoqërueshëm, por gradualisht bënë ca miq. Nuk kishin më flirte të tensionuara. As gishta femre që kacavirreshin te këmbët e pantallonave të një burri në ndonjë darkë. As gra të shthurura.
Pikërisht në kohën e duhur, Granti ishte në gjendje të mendonte, kur ndjenja e padrejtësisë ishte dobësuar. Feministet dhe ndoshta vetë vajza torollake, e brengosur dhe të ashtuquajturit miqtë e tij frikacakë, e kishin larguar pikërisht në kohën e duhur. E kishin larguar nga një jetë që në fakt, po krijonte më shumë telashe se sa vlera. Dhe ndoshta ajo mund t’i kishte kushtuar atij përfundimisht Fionën.
Mëngjesin e asaj dite, kur ai u kthye në Midouleik, për vizitën e parë, Granti u zgjua herët. Ai ishte krekosur si në kohët e vjetra, në mëngjesin e takimit të tij të parë, të planifikuar, me një grua të re. Ndjenja nuk ishte tamam seksuale. (Më vonë, kur takimet bëheshin të zakonshme, ajo ishte gjithçka.) Ishte një shpresë zbulimi, gati si një ekspansion shpirtëror. Por edhe druajtje, përulësi, alarm.
Moti po ngrohej. Kishte akoma shumë dëborë, por peizazhi i ashpër, verbues, i dimrit të hershëm, po zvogëlohej. Ato togje bore pulla-pulla, nën një qiell gri, dukeshin si mbeturina nëpër fusha. Në qytetin pranë Midouleikut ai gjeti një dyqan lulesh dhe bleu një buqetë të madhe. Ai nuk i kishte dhënë kurrë më parë lule Fionës. Apo dikujt tjetër. Ai hyri në ndërtesë duke u ndjerë si një dashnor i pashpresë apo si një bashkëshort fajtor në një karikaturë.
‘Çudi e madhe. Zambaku që me natë, – tha Kristi. –Duhet të kesh prishur një thes me para.’ Ajo eci nëpër korridor përpara tij dhe hapi dritën në një si depo, ku kërkoi një vazo. Ajo ishte një grua e re, e rëndë, që dukej sikur i kishte hedhur vështrimet e saj në çdo departament, përveç flokëve të saj. Ato ishin bionde dhe të dendur. I gjithë luksi i madh i një stili të kameriereve të koktejit apo i një artisteje striptize, në krye të një fytyre dhe trupi të zakonshëm.
‘Atje, – tha ajo dhe i bëri me shenjë drejt korridorit. – Emri është mbi derë.’
Ashtu ishte, mbi një pllakëz metalike, të zbukuruar me bilbila. Ai pyeti veten nëse duhej të trokiste dhe trokiti, kurse pastaj hapi derën dhe i thirri me emër.
Ajo nuk ishte atje. Dera e dollapit ishte e mbyllur, kurse krevati i rregulluar. Mbi komodinën e krevatit nuk kishte asnjë gjë, përveç një kutie Kleneks dhe një gote uji. Asnjë fotografi apo pikturë e çdo lloji, as ndonjë libër apo revistë. Ndoshta ato duheshin mbajtur në dollap.
Ai u kthye te dhoma e infermiereve. Kristi tha ‘Jo?’ me një habi që ai e mendoi si të shtirur. Ai qëndroi në vend, duke mbajtur lulet. ‘Mirë, mirë, – i tha ajo, – le ta vendosim buqetën këtu.’ Duke psherëtirë, sikur ai të ishte ndonjë fëmijë i prapambetur në ditën e parë të shkollës, ajo e çoi tatëpjetë korridorit drejt një hapësire të madhe qendrore, me abazhurë, që dukej sikur ishte zona e përgjithshme e takimeve. Disa njerëz ishin ulur pranë mureve, në karrige të rehatshme, kurse të tjerët në tavolina, në mes të dyshemesë me tapet. Asnjëri prej tyre nuk dukej shumë keq. Të plakur – disa prej tyre aq të paaftë sa kishin nevojë për karrocë invalidi – po dukeshin mirë. Kur ai dhe Fiona vizituan Z. Farquhar, pati disa vështrime të venitura. Mustaqet në mjekrat e plakave e dikush me një sy të mbufatur si një kumbull e kalbur. Jargavecë, koka që tundeshin, dënglaxhinj të çmendur. Tani dukej sikur ishte bërë një pastrim i rasteve më të këqija.
‘E shikon? – i tha Kristi me një zë më të ulët. – Shko e përshëndete, por mundohu të mos e trembesh. Ec përpara.’
Ai e pa Fionën në profil, të ulur pranë njërës prej tavolinës së letrave, por që nuk po luante. Ajo dukej pak e fryrë në fytyrë, një palë në një faqe i mbulonte qoshen e buzës, në një mënyrë që nuk e kishte më parë. Ajo po shikonte lojën e një burri, pranë të cilit ishte ulur. Ai i mbante letrat të anuara, kështu që ajo mund t’i shihte. Kur Granti u afrua te tavolina ajo ngriti sytë lart. Ata të gjithë ngritën sytë – të gjithë lojtarët te tavolina vështruan sipër me pakënaqësi. Pastaj menjëherë i ulën sytë te letrat e tyre, si për të shmangur ndonjë ndërhyrje.
Por Fiona i buzëqeshi me atë buzëqeshjen e saj të shtrembër, të hutuar, dinake dhe të hijshme, shtyu karrigen e saj prapa dhe i erdhi rrotull atij duke vënë gishtat te buzët ë saj.
‘Brixh, – i pëshpëriti ajo. –Lojë mjaft serioze. Ata janë të tërbuar pas saj.’ Ajo e tërhoqi drejt tryezës së kafes, duke biseduar. ‘Më kujtohet kur u bëra kështu për ca kohë në kolegj. Shoqet e mia dhe unë ndërprisnim mësimin dhe uleshim në dhomën e përbashkët, tymosnim dhe luanim si të çmendura. A do ndonjë gjë? Një filxhan çaj? Më vjen keq, po kafe këtu nuk ka shumë.’
Granti nuk pinte kurrë çaj.
Tani ai mund t’i hidhte krahët rreth saj. Por një gjë rreth zërit dhe buzëqeshjes së saj, të njohura siç ishin, një gjë rreth mënyrës se si ajo dukej që i ruante lojtarët prej tij – si dhe pakënaqësia e tyre për të – e bënin atë gjë të pamundur.
‘Të solla ca lule, – i tha ai. Mendova se do ta zbukuronin dhomën tënde. Shkova në dhomën tënde, por t’i nuk ishe.’
‘Nejse, ashtu është – i tha ajo. – Po unë jam këtu.’ Ajo hodhi përsëri një vështrim nga tavolina.
‘Paske zënë një shok të ri, – i tha Granti dhe bri me shenjë drejt burrit, pranë të cilit ishte ulur ajo. Në atë moment ai burrë vështroi Fionën dhe ajo u kthye ose nga ajo që tha Granti, ose se ndjeu vështrimin prapa saj.
‘Ai është Obrei, – i tha ajo. –E bukura është se unë e njihja atë që shumë vite më parë. Ai punonte në një dyqan. Dyqan artikujsh metalikë ky im gjysh bënte pazarin. Ai dhe unë bënim gjithmonë shaka dhe ai nuk kishte nerva të më pyeste. Deri fundjavën e fundit, kur më çoi në një lojë bejsbolli. Por kur ajo mbaroi, im gjysh mbërriti për të më çuar në shtëpi. Unë e vizitoja për verë. Vizitoja gjyshërit e mi – ata jetonin në një fermë.’
‘Fiona. Unë e di se ku jetonin gjyshërit e tu. Atje ku jetojmë ne. Jetonim.’
‘Vërtet?’ – tha ajo, pa i kushtuar vëmendjen e plotë, sepse lojtari i letrave po i hidhte vështrimin, që nuk ishte një vështrim lutës, por komande. Ai ishte një burrë rreth moshës së Grantit ose pak më i madh. Flokët e bardhë, të ashpër dhe të dendur i binin mbi ballë, kurse lëkura e tij ishte si shuall, por e zbehtë, pak si në të verdhë, si dorashka e vjetruar, e rrudhosur e një kalamani. Fytyra e tij e gjatë ishte dinjitoze, melankolike dhe ai kishte diçka nga bukuria e një kali plak, të fuqishëm, të shkurajuar. Por kur bëhej fjalë për Fionën ai nuk ishte i shkurajuar.
‘Më mirë të shkoj atje, – tha Fiona dhe duk se u skuq në fytyrë, që dukej pakëz e dhjamosur. –Ai mendon se nuk luan dot pa ulur unë atje. Budallallëk, se unë nuk e di më atë lojë. Nëse unë iki, ti a mund të zbavitesh? Gjithçka duhet të të duket e çuditshme, por do të çuditesh se sa shpejt mësohesh. Duhet të dish se cili është çdonjëri. Megjithëse disa prej tyre janë larg kësaj bote – ndaj mos shpreso të të njohin se cili je ti.’
Ajo u ul përsëri në karrigen e saj dhe i tha diçka në vesh Obreit. Ajo e goditi lehtas me gishta mbi kurrizin e dorës së tij.
Granti shkoi të kërkonte Kristin dhe e takoi në sallon. Ajo po shtynte një karro me kana të mbushura me lëng molle dhe lëng rrushi.
‘Mirë?’ – i tha ajo.
‘A e di ajo se kush jam unë?’ -i tha Granti. Ai nuk vendoste dot. Ndoshta ajo bënte shaka. Kjo gjë për të nuk ishte e panatyrshme. Ajo ishte larguar me atë shtirje të vogël në fund, duke folur me të sikur të mendonte se ndoshta ai ishte një banor i ri. Po a ishte shtirje.
‘E ke kapur në një moment të vështirë, të përpirë nga loja,’ – i tha Kristi.
‘Po ajo nuk po luante,’ – i tha ai.
‘Nejse, por po luante shoku i saj, Obrei.’
‘E kush na qenka ky Obrei?’
‘Ai, pra, Obrei, shoku i saj. Mos do një lëng?’ Granti tundi kokën për të thënë jo.
‘Oh, vështro, – i tha Kristi. –Ata i kanë këto afrime. Kjo gjë i rrëmben për një copë herë. Një lloj shoku më i mirë. Kjo është një lloj faze.’
‘Ti mendon se ajo vërtet mund të mos e dijë se kush jam unë?’
‘Mundet. Sot për sot jo. Pastaj nesër – nuk dihet kurrë, apo jo? Do ta shihni se si është, sapo të vini këtu për një periudhë kohe. Do të mësohesh për të mos i marrë të gjitha gjërat kaq seriozisht. Mësohesh t’i kuptosh ditë për ditë.’
Ditë për ditë. Por gjërat vërtet nuk ndryshuan mbarë e prapë dhe ai nuk u mësua me mënyrën se si ishin ato. Fiona ishte ajo që duket se u mësua me të, por vetëm si një vizitor i vazhdueshëm, që tregonte interes të veçantë për të. Ose ndoshta madje si një njeri i bezdisur, që duhej ndaluar, sipas normave të saj të mirësjelljes, për të kuptuar që ai ishte njëshi. Ajo e trajtonte atë me një lloj mirësie shoqërore, që ishte e suksesshme për ta mbajtur të mos i bënte pyetjen më të qartë, më të nevojshme: a e mbante mend atë si burrin e saj për gati pesëdhjetë vjet? Ai kishte përshtypjen se ajo do të vihej në siklet nga një pyetje e tillë – në siklet jo për veten, por për të.
Kristi i tregoi se Obrei pat qenë përfaqësuesi lokal i një kompanie, që iu shiste fermerëve pesticide për barërat e këqija dhe ‘gjithë ato gjëra të tjera’. Dhe pastaj, kur nuk ishte shumë i vjetër apo madje pa dalë në pension, i tha ajo, kishte pësuar një lloj dëmtimi të pazakonshëm.
‘Gruaja e tij është ajo që kujdeset për të, zakonisht në shtëpi. Ajo e solli këtu për një kujdes të përkohshëm, që të mund të bëjë pak pushim. Motra e saj kërkonte që ajo të shkonte në Florida. E kupton, ajo ka pasur një kohë të vështirë, sepse nuk shpresohet që një njeri si ai – ata shkuan me pushime diku dhe ai mori diçka, një si virus, që i dha atij ethe të tmerrshme? Kjo gjë e çoi në komë dhe e la ashtu siç është tani.’
Shumicën e pasditeve çifti mund të gjendej te tryeza e letrave. Obrei kishte duar të mëdha me gishta të trashë. Ai e kishte vështirë t’i mbante letrat. Fiona i përziente dhe i ndante për të dhe hera-herës lëvizte me shpejtësi për të drejtuar ndonjë letër, që dukej se po i rrëshqiste nga dora. Granti shikonte nga matanë dhomës lëvizjen e saj të vrullshme dhe qeshjen e shpejtë për të kërkuar falje. Ai mund të shihte ngrysjen e Obreit si burrë ndërkohë që floku i saj prekte faqen e tij. Obrei preferonte ta injoronte, për sa kohë ajo i qëndronte afër.
Por le t’i buzëqeshte dhe le ta përshëndeste Grantin, le ta tërhiqte pas karrigen e saj dhe të çohej për t’i dhënë atij çaj – gjë që tregonte se ajo e kishte pranuar të drejtën e tij për të qenë atje – kurse fytyra e Obreit merrte një pamje të ngrysur, të shtangur. Ai i linte letrat t’i rrëshqisnin nga dora dhe të binin në dysheme për të prishur lojën. Dhe pastaj Fiona duhej t’i futej punës për t’i rregulluar gjërat siç duhet.
Në qoftë se Fiona dhe Obrei nuk ishin në tryezën e brixhit, ata mund të ishin duke shëtitur nëpër sallone, Obrei duke u mbajtur te parmaku me njërën dorë dhe duke kapur krahun apo supin e Fionës me dorën tjetër. Infermieret mendonin se mënyra me të cilën ajo e nxirrte atë nga karroca e invalidit ishte një mrekulli. Megjithëse për rrugë më të gjata – te sera në fund të ndërtesës dhe te dhoma e televizorit, në anën tjetër – duhej përdorur karroca e invalidit.
Te sera, çifti gjente një vend mes bimëve mjaft të shëndetshme, të dendura, që dukeshin si tropikale – një qoshk, nëse iu pëlqen. Granti, me raste qëndronte aty pari, në anën tjetër të serës dhe i mbante veshët përpjetë. Zëri i butë dhe qeshja e Fionës përzihej me fëshfëritjen e gjetheve dhe tingullin e spërkave të ujit. Pastaj një lloj murmurime e mbytur. Obrei mund të fliste, megjithëse zëri i tij ndoshta nuk tingëllonte si më parë. Ai tani dukej sikur thoshte diçka – disa rrokje mbyturazi.
Kujdes. Ai është këtu. Shpirti im.
Granti bëri një përpjekje dhe i preu vizitat të mërkurave dhe të shtunave. Të shtunat kishin tensionin dhe rrëmujën e ditës së pushimit. Familjet vinin tufa-tufa. Nënat zakonisht ishin në krye të detyrës; ato ishin të vetmet që e mbanin bisedën gjallë. Burrat dukeshin të frikësuar, adoleshentët të sëkëlldisur. Obreit nuk i vinin për vizitë as fëmijë, as nipër apo mbesa dhe meqenëse nuk luanin dot letra – tryezat i grumbullonin për gosti me akullore – ai dhe Fiona qëndronin larg paradës së të shtunës. Sera ishte shumë e njohur atëherë për ndonjë nga bisedat e tyre intime. Ata mund të vazhdonin, natyrisht, edhe me derën e Fionës të mbyllur. Granti nuk arrinte dot të trokiste kur e gjente derën të mbyllur, megjithëse ai qëndronte atje një copë herë duke vështruar pllakëzën me emrin, me një pakënaqësi të madhe, vërtet keqdashëse.
Ose mund të ishin në dhomën e Obreit. Por ai nuk e dinte se ku ishte ajo. Sa më shumë e eksploronte atë vend, aq më shumë korridore, hapësira ndenjjeje dhe kthesa zbulonte dhe duke ardhur rrotull, ishte gati të humbiste. Një të shtunë, ai hodhi sytë përtej një dritareje dhe pa Fionën – duhej të ishte ajo – duke shtyrë karrocën e Obreit në një nga rrugicat e shtruara, të pastruara nga bora dhe akulli. Ajo mbante një kapelë të trashë leshi dhe një xhaketë me shtjella ngjyrë blu dhe vjollcë, një lloj gjëje që ai ua kishte parë grave vendase në supermarket. Ndoshta nga që nuk e çanin kokën për të kontrolluar në gardërobën e grave, që kishin afërsisht masë të njëjtë dhe duke pasur parasysh që gratë, gjithsesi, nuk i njohin rrobat e tyre. I kishin prerë edhe flokët. Dukej sikur ia kishin larguar edhe shkëlqimin e saj engjëllor.
Një të mërkurë, kur çdo gjë ishte më se normale dhe lojërat me letra vazhdonin përsëri, kurse gratë në dhomën e artizanatit po bënin lule mëndafshi apo kukulla me veshje – dhe kur Obrei dhe Fiona dukeshin qartë se ku ishin, ndaj kishte mundësi që Granti të zhvillonte një nga ato bisedat e tij të shkurtra, miqësore dhe marramendëse me gruan e tij – ai i tha asaj: ‘Përse t’i kanë prerë flokët?’
Fiona vuri duart në kokë për t’i kontrolluar.
‘Përse – unë nuk i lija kurrë pa prerë,’ – i tha ajo.
Kur Granti kishte nisur fillimisht të jepte mësimin e letërsisë anglo-saksone dhe nordike ai kishte një grup të rregullt studentësh në orët e tij të mësimit. Por pas disa vitesh ai vuri re një ndryshim. Gratë e martuara kishin nisur përsëri të shkonin në shkollë. Jo me idenë e kualifikimit për një punë më të mirë apo për ndonjë punë, por thjesht për t’i dhënë vetes diçka më interesante për të menduar se sa punët e zakonshme të shtëpisë dhe hobeve të tyre. Për ta pasuruar jetën e tyre. Dhe ndoshta nga kjo rridhte në mënyrë të natyrshme që burrat, të cilët iu mësonin këto gjëra, bëheshin pjesë e pasurimit dhe se këta burra iu ngjanin atyre grave më misteriozë dhe më të dëshirueshëm, se sa burrat, për të cilët gatuanin akoma dhe me të cilët flinin.
Ato që regjistroheshin në kurset e Grantit mund të kishin prejardhje skandinave ose mund të kishin mësuar diçka rreth mitologjisë skandinave nga Vagneri apo romanet historike. Kishte edhe një pakicë që mendonte se ai u mësonte gjuhën kelte dhe për to, çdo gjë kelte kishte një vello mistike. Ai fliste me to me mjaft rreptësi që nga katedra e tij.
‘Nëse dëshironi të mësoni një gjuhë të bukur, shkoni dhe mësoni spanjisht. Dhe pastaj mund ta përdorni atë nëse shkoni në Meksikë.’
Disa e dëgjonin këshillën e tij dhe largoheshin. Të tjerat dukej se viheshin në lëvizje me një mënyrë personale nga toni i tij kërkues. Ato punonin me vullnet dhe çonin në zyrën e tij, në jetën e tij të rregulluar në mënyrë të kënaqshme, freskinë e madhe befasuese të pëlqimit të tyre të matur femëror, shpresën e tyre të druajtur për miratim.
Ai zgjodhi një grua me emrin Xheki Adams. Ajo ishte e kundërta e Fionës – e shkurtër, e butë, syzezë, e shfrenuar. Lidhja zgjati ndonjë vit, deri sa burri i saj u transferua. Kur ata po i jepnin lamtumirën njëri-tjetrit në makinën e saj, ajo filloi të dridhej e pakontrolluar. Dukej sikur e zunë ethet e gushtit. Ajo i shkroi disa herë, por ai e shihte të ngarkuar tonin e letrave të saj dhe nuk mund të vendoste dot si t’i përgjigjej. Ai e la kohën e përgjigjes të largohej, kur befas u lidh si me magji me një vajzë, që ishte aq e re sa për të qenë vajza e Xhekit.
Por një gjë tjetër, akoma më turbulluese, kishte ndodhur kur ai ishte i zënë me Xhekin. Vajza të reja, me flokë të gjata dhe me sandale po vinin në zyrën e tij dhe veçse e deklaronin veten të gatshme për seks. Afrimet e kujdesshme, intimitetet e ëmbla të ndjenjave që kërkoheshin me Xhekin, ishin jashtë vëmendjes. Atë e rrëmbeu vorbulla, ashtu si dhe shumë të tjerë. Skandale me drama të mëdha e të dhimbshme shpërthenin ngado, por edhe një ndjenjë që kështu ishte më mirë. Kishte masa ndëshkimore, kishte edhe dëbime nga puna. Po ata që dëboheshin nga puna shkonin të jepnin mësim në kolegje më të vogla, më tolerante apo në Qendrat e Mësimit të Hapur, kurse shumë gra të lëna pas dore pësonin tronditje dhe kostumet u rrinin si thes, nga shpërfillja seksuale e vajzave që kishin joshur burrat e tyre. Mbrëmjet akademike, që ishin aq të parashikueshme, u bënë si fushë e minuar. Kishte shpërthyer epidemia, që po përhapej si gripi spanjoll. Vetëm këtë herë njerëzit vraponin pas sëmundjes ngjitëse dhe vetëm pak vetë midis moshës gjashtëmbëdhjetë dhe gjashtëdhjetë vjeç dukej se ishin të gatshëm për të qëndruar larg.
Natyrisht që ky ishte një ekzagjerim. Fiona ishte krejtësisht e gatshme. Dhe vetë Granti nuk e kapërceu kufirin. Ajo çka ndjente ai ishte një shtim i madh i mirëqenies. Një tendencë për t’u bërë rrondokop, që e pat pasur që kur ishte dymbëdhjetë vjeç ishte zhdukur. Ai ecte me të katra. I vlerësonte si kurrë më parë lëvizjet e rreve të çara dhe perëndimet e diellit në dimër që nga dritarja e zyrës së tij, bukurinë e llambave antike që ndriçonin midis perdeve të dhomave të ndenjjes së fqinjëve të tij, britmat e fëmijëve në një park, në muzg, që nuk donin të largoheshin nga kodra ku ishin duke rrëshqitur. Vjen vera dhe ai mëson emrat e luleve. Në klasën e tij, pasi ishte instruktuar nga vjehrra e tij që pothuajse nuk kishte zë (ajo vuante nga kanceri i fytit), ai kishte rrezik të recitonte odet madhështore dhe të përgjakura islandeze, Höfudlausnin, kompozuar për nder të Mbretit Erik Bladakse, me atë zjarr që atë mbret e patën dënuar me vdekje.
Fiona nuk e kishte mësuar asnjëherë islandishten dhe nuk pat treguar asnjëherë respekt për historitë që ruante ajo gjuhë – historitë për të cilat Granti jepte mësim dhe për të cilat shkruante. Ajo iu drejtohej heronjve të tyre si ‘Njali plak’ ose ‘Snorri plak’. Por vitet e fundit ajo pat treguar interes për të vend dhe shikonte manualet e udhëtimit. Ajo lexoi për udhëtimin e Uiliam Morrisit dhe Audenit. Por nuk kishte vërtet ndonjë plan për të shkuar atje. Ajo thoshte se duhet të ketë një vend për të cilin mendon, di plot gjëra dhe ndoshta ke mall, por nuk shkon kurrë për ta parë.
Gjithsesi, herën tjetër që shkoi në Midouleik, Granti i çoi Fionës një libër, që ai e pat gjetur në akuarelet e shekullit të nëntëmbëdhjetë, të bëra nga një udhëtare në Islandë. Ishte e mërkurë. Ai po e kërkonte atë te tryeza e letrave, por nuk e pa. Një grua i thirri dhe i tha: ‘Nuk është këtu. Është e sëmurë.’
Zëri i saj iu duk i sigurt dhe i gëzuar – e kënaqur me veten që e kishte njohur, kur ai nuk dinte asgjë për të. Ndoshta e kënaqur me gjithçka që ajo dinte për Fionën, rreth jetës së Fionës këtu, duke menduar se ndoshta dinte më shumë se sa dinte ai.
‘Ajo nuk është këtu,’ – përsëriti ajo.
Granti shkoi të gjente Kristin, që nuk kishte shumë kohë për të. Ajo po bisedonte me një grua qaramane, që dukej si një vizitore për herë të parë.
‘Nuk ka asgjë, në të vërtetë, – i tha ajo kur ai e pyeti se ç’problem kishte Fiona. – Thjesht po bën një ditë pushim në shtrat, se ishte pak e mërzitur.’
Fiona rrinte në shtrat e ulur drejt mbi të ndenjurat. Ai ato pak herë që kishte qenë në këtë dhomë nuk e kishte vënë re se ai ishte një shtrat spitali dhe mund të përthyhej në këtë mënyrë. Ajo kishte veshur një nga bluzat e saj golf, të vajzërisë, kurse fytyrën e kishte të zbehtë si një pastë mielli.
Obrei ishte pranë saj në karrocën e vet, që e kishte afruar te shtrati aq sa kishte mundur. Në vend të këmishave me jaka të hapura, që mbante zakonisht, ai kishte veshur xhaketë dhe kishte kravatë. Kapela e tij me cërka, që dukej e re, ishte hedhur mbi shtrat. Ai dukej sikur kishte qenë në ndonjë biznes të rëndësishëm.
Çfarëdo që ishte duke bërë, ai dukej i rraskapitur. Edhe atij fytyra i kishte marrë një ngjyrë gri.
Ata të dy vështruan Grantin me një pamje të ftohtë, të hidhëruar, që sikur u lehtësua, në mos u duk si mirëpritje, kur panë se kush ishte. Jo se mendonin se cili duhej të ishte ai. Ata kishin kapur dorën e njëri-tjetrit dhe nuk e lëshuan.
Kapela mbi shtrat. Xhaketë dhe kravatë.
Nuk ishte puna se Obrei kishte qenë jashtë. Nuk ishte ndonjë pyetje se ku kishte qenë apo se kush do t’i vinte ta shihte, por thjesht se ku po shkonte.
Granti e la librin mbi shtrat, pranë dorës së lirë të Fionës.
‘Është për Islandën, – i tha ai. –Mendova se ndoshta do të pëlqente për ta parë.’
‘Po përse, faleminderit,’ – i tha Fiona. Ajo nuk e vështroi librin.
‘Islanda,’ – i tha ai.
Ajo tha ‘Is-landa’. Rrokja e parë u duk sikur u shqiptua me një farë interesi, kurse të dytat u dukën pa interes fare. Megjithatë, ishte e nevojshme që ajo ta drejtonte përsëri vëmendjen te Obrei, që po tërhiqte dorën e saj me dorën e tij të madhe, të trashë. ‘Çfarë ke? – i tha ajo. –Çfarë ke, moj zemër?’ Granti nuk e kishte dëgjuar kurrë më parë që ajo të përdorte një shprehje të tillë, përkëdhelëse.
‘Oh, në rregull, – i tha ajo. –Oh, ja këtu’ Dhe ajo nxori një tufë shamish prej letre nga kutia pranë shtratit të saj. Obrei kishte filluar të qante.
‘Ja, ja,’ – i tha ajo dhe ai mori shamitë si mundi dhe pastaj me ca lëvizje të ngathëta, por fatlume e fshiu fytyrën e tij. Ndërkohë që ai po fshihej, Fiona u kthye nga Granti.
‘Mos vallë rastësisht ke ndonjë lloj influence këtu rrotull? – i tha ajo me pëshpërimë. –Të kam parë që bisedon me ta.’
Obrei bëri një zhurmë proteste, mërzitjeje apo pakënaqësie. Pastaj pjesa e sipërme e trupit të tij u zgjat përpara, sikur donte t’i hidhej asaj. Ajo u ngrit përgjysmë nga shtrati, e kapi dhe u mbajt te ai. Grantit iu duk e papërshtatshme për ta ndihmuar.
‘Pusho, – po i thoshte Fiona. –O, shpirt. Pusho. Ne do ta shohim njëri-tjetrin. Patjetër. Unë do të vi të të vizitoj. Ti do të vish e do më vizitosh.’
Obrei lëshoi përsëri të njëjtin tingull me fytyrën e tij në gjoksin e saj, kurse Granti nuk kishte se çfarë të bënte me lezet, përveç se të dilte nga dhoma.
‘Unë dua vetëm që gruaja e tij të nxitonte dhe të vinte këtu, – i tha Kristi, kur ai vrapoi te ajo. – Dua që ajo ta marrë prej këndej dhe të bjerë shpejt në agoni. Ne kemi nisur të japim darkën para ca kohe e si mund ta lejojmë atë të gëlltitë gjithçka së bashku me të duke u sorollatur?’
Granti i tha: ‘Mos duhet të qëndroj këtu?’
‘E përse. Ajo nuk është e sëmurë, ti e di.’
‘T’i bëj shoqëri,’ – i tha ai.
Kristi tundi kokën për të thënë jo.
‘Ata duhet t’u japin fund vetë këtyre gjërave. Ata, zakonisht, kanë disa kujtime të pakta. Dhe kjo gjithmonë nuk është edh aq e keqe.’
Granti iku pa u kthyer përsëri te dhoma e Fionës. Ai vuri re se era ishte vërtet e ngrohtë dhe sorrat po krakëllinin me fuqi. Te parkingu, një grua që kishte veshur një palë pantallona stofi po nxirrte nga bagazhi i makinës së saj një karrocë invalidi të palosur.
Fiona nuk i dha fund brengës së saj. Ajo nuk hante në orarin e ushqimit, megjithëse bënte sikur hante dhe e fshihte ushqimin në pecetën e saj. Asaj i jepnin një pije shtesë dy herë në ditë – dikush qëndronte dhe e vështronte që ajo ta gëlltiste poshtë. Ajo çohej nga shtrati dhe vishej, por gjithçka që dëshironte të bënte pastaj ishte të rrinte në dhomën e saj. Ajo nuk bënte asnjë lloj ushtrimi, në qoftë se Kristi apo Granti, gjatë orëve të vizitës, nuk e shëtiste poshtë e lart korridoreve apo ta nxirrte jashtë. Të qarët i kishte ashpërsuar cepat e syve të saj dhe i kishte zbehur. Trikoja e saj –nëse ishte e saj- kishte mbetur pa kopsa. Ajo akoma nuk kishte filluar t’i linte flokët e pakrehur dhe thonjtë e papastruar, por kjo gjë mund të pritej së shpejti. Kristi thoshte se muskujt po i dobësoheshin dhe në qoftë se nuk do të përmirësohej do ta vinin në një mbajtëse për ecje.
‘Por e dini, sapo e marrin atë mbajtëse, bëhen të varur pas saj dhe nuk ecin më shumë asnjëherë, por vetëm atje ku duhet të shkojnë, – i tha ajo Grantit. -Duhet të punosh shumë me të. Mundohu t’i japësh kurajë.’
Por Granti nuk pati fat në atë drejtim. Fiona dukej sikur e kishte marrë inat atë, megjithëse ajo përpiqej ta mbulonte këtë gjë. Ndoshta asaj i kujtoheshin, sa herë që e shihte atë, minutat e fundit me Obrein, kur ajo i pat kërkuar ndihmë atij dha ai nuk e kishte ndihmuar.
Ai nuk mundonte se tani kishte shumë kuptim të përmendej martesa e tyre.
Supervizorja e thirri në zyrën e saj. Ajo i tha se Fiona po humbiste peshë, me gjithë shtesat që i jepnin.
‘Problemi është se, unë jam e sigurt që e dini, ne nuk mbajmë gjatë nën kujdes në shtrat, në katin e parë. Ne e bëjmë këtë gjë përkohësisht, kur dikush nuk ndihet mirë, por në qoftë se dobësohen shumë, nuk lëvizin dot dhe nuk janë të përgjegjshëm, duhet t’i ngjitim lart.’
Ai i tha se nuk mendonte që Fiona kishte mbetur në shtrat aq shpesh.
‘Jo. Por në qoftë se nuk e ruan forcën e saj, do të mbetet. Pikërisht tani është në pragun e kufirit.’
Granti i tha që ai pat menduar se kati i dytë ishte për njerëzit që kishin çrregullime mendore.
‘Ashtu është,’ – i tha ajo.
Rruga në të cilën Granti po ecte me makinë quhej Linja Bllëkhoks. Shtëpitë rreth e rrotull dukeshin të gjitha sikur ishin ndërtuar në të njëjtën kohë, ndoshta tridhjetë apo dyzet vjet më parë. Rruga ishte e gjerë, me kthesa dhe nuk kishte trotuare. Miqtë e Grantit dhe të Fionës ishin vendosur në vende si ky, kur fillonin të kishin fëmijë, kurse familjet e reja jetonin akoma këtu. Nëpër dyert e garazheve kishte tabela basketbolli dhe nëpër rrugë kishte tricikla. Disa nga shtëpitë ishin tatëpjetë kodrës. Kopshtet kishin gjurmët e rrotave të makinave, nëpër dritare kishte letër varaku apo flamurë të zbardhur. Disa dukej se ishin mbajtur mirë nga njerëzit që ishin vendosur atje kur ishin të rinj – njerëz që nuk kishin pasur para ose nuk e kishin ndjerë nevojën për të lëvizur në një vend më të mirë.
Shtëpia që ishte renditur në numëratorin telefonik se i përkiste Obreit dhe gruas së tij ishte njëra nga ato. Rruga përpara ishte shtruar me gurë dhe ishte kufizuar me zymbyla, që qëndronin të ngrirë si lule kineze, me ngjyra të kuqe dhe blu.
Ai nuk kishte mbajtur mend ndonjë gjë nga gruaja e Obreit, përveç kostumit prej leshi që ia kishte parë ta veshur te parkingu. Fundi i xhaketës ishte i çarë, pasi u duk kur ajo u përkul te bagazhi i makinës. Ai pati përshtypjen se ajo kishte vithe të gjera dhe një bel të rregullt.
Sot ajo nuk kishte veshur kostumin prej leshi. Pantallona kafe me vija dhe një bluzë të kuqe. Ai kishte të drejtë për belin – beli i saj i hollë të binte në sy. Mbase do të kishte qenë më mirë të mos e kishte, pasi ajo ishte shumë e fryrë lart edhe poshtë.
Ajo mund të ishte dhjetë ose dymbëdhjetë vjet më e re se burri i saj. Flokët i kishte të shkurtër, kaçurrela, të kuqëluara me bojë. Sytë i kishte blu – një blu më e lehtë se ajo e Fionës – një blu smeraldi dhe pakëz të fryrë. Kishte goxha rrudha të lezetshme, që i dukeshin akoma më shumë nga një makijazh me ngjyrë are. Ose ndoshta ishte nxirë nga dielli në Florida.
Ai i tha se nuk dinte fare si ta prezantonte veten.
‘E shihja burrin tënd në Midouleik. Unë jam atje një vizitor i rregullt.’
‘Po,’ – i tha gruaja e Obreit, me një lëvizje agresive të mjekrës së saj.
‘Si është burri juaj, si po ia çon?’
‘Si po ia çon’ e shtoi në momentin e fundit.
‘Mirë është’, – i tha ajo.
‘Ime shoqe dhe ai krijuan një shoqëri të ngushtë.’
‘E kam dëgjuar,’
‘Desha të bisedoja diçka me ju, nëse keni një minutë kohë.’
‘Im shoq nuk u përpoq të bënte ndonjë gjë me gruan tuaj, nëse e keni fjalën aty, – i tha ajo. – Ai nuk e ngacmonte. Ai nuk ishte në gjendje për atë gjë, por edhe sikur të ishte. Nga ç’ka kam dëgjuar ka qenë e kundërta.’
‘Jo, jo, – i tha Granti. Nuk desha të flas për këtë gjë. Nuk kam ardhur këtu të ankohem për ndonjë gjë.’
‘Oh, – tha ajo. –Nejse, më falni. Mendova ndryshe. Më mirë urdhëroni brenda. Këtu te dera është ftohtë. Me sa duket sot nuk qenka dhe aq ngrohtë.’
Për Grantin edhe hyrja brenda ishte një lloj fitoreje.
Ajo e çoi atë përtej dhomës së ndenjjes duke i thënë: ‘Duhet të rri në kuzhinë që të dëgjoj Obrein.’
Grantit i zuri syri dy shtresa perdesh në dritaret përpara, të dyja blu, njëra e plotë dhe tjetra mëndafsh, një divan i kombinuar me ngjyrë blu dhe një tapet me ngjyrë të zbehtë, pasqyra të ndryshme, të shndritshme dhe zbukurime. Fiona kishte një fjalë për këto lloj perdesh të varura – e thoshte si shaka, megjithëse gratë që ajo sillte e merrnin seriozisht. Çdo dhomë që rregullonte Fiona ishte e thjeshtë dhe me dritë. Ajo nuk i vinte gjithë këto gjëra të ngarkuara në një hapësirë kaq të vogël. Nga një dhomë tej kuzhinës – një lloj dhome me diell, megjithëse grilat e kishin mbuluar shkëlqimin e pasdites – ajo dëgjonte tingujt e televizorit.
Përgjigja ndaj lutjeve të Fionës që rrinte pak më tutje, duke vështruar një gjë që dukej si lojë bejsbolli. Gruaja e tij vështronte atë.
Ajo i tha: ‘A jeni mirë?’ dhe mbylli derën përgjysmë.
‘Mund të pini edhe një kafe, – i tha ajo Grantit. – Im bir e çoi televizorin në kanalin e sportit një vit më parë, për Krishtlindje. Nuk e di se si do të bënim pa të.’
Te banaku i kuzhinës kishte lloj-lloj pajisjesh – aparati kafesë, mprehësja e thikave, përzierësi i ushqimit dhe disa gjëra që Granti nuk ua dinte emrat. Të gjitha dukeshin të reja dhe të shtrenjta, sikur sapo ishin nxjerrë nga kutia apo sikur ishin lustruar për ditë.
Ai mendoi se ishte një gjë e mirë të admiroje sendet. Ai e admironte aparatin e kafesë që përdorte ajo dhe tha se ai me Fionën kishin pasur gjithmonë ndërmend të blinin një të tillë. Kjo ishte plotësisht e pavërtetë – Fiona ishte e përkushtuar te një prodhim europian që bënte vetëm dy filxhanë njëkohësisht.
‘Neve na e kanë dhënë, – i tha ajo. -Im bir dhe gruaja e tij. Ata jetojnë në Kamlups. Na dërgojnë plot gjëra që mund t’i përdorim. Po në vend të tyre, nuk do të dëmtoheshin sikur të prishnin ca para e të vinin të na shihnin.’
Granti ia ktheu si filozof: ‘Ma merr mendja se janë shumë të zënë me jetën e tyre private.’
‘Po pse nuk ishin shumë të zënë dimrin e kaluar që shkuan në Havai. Ju e kuptoni se ne nuk kemi njëri tjetër në familje. Atë kemi vetëm.’
Ajo e hodhi kafenë në dy filxhanë qeramike kafe-me-jeshile, që i hoqi nga degët e shkurtra të një trungu peme prej qeramike, që ndodhej mbi tryezë.
‘Njerëzit bëjnë edhe vetëm, – i tha Granti. – Ai mendoi se tani i erdhi rasti. – Në qoftë se ata i privon nga vizitat te dikush për të cilin merakosen, ata ndihen të brengosur. Fiona, për shembull. Gruaja ime.’
‘Po ju thatë që shkoni dhe e vizitoni.’
‘Unë shkoj, – i tha ai, – por punë nuk qëndron këtu.’
Pastaj ai vendosi të bënte kërkesën për të cilën kishte ardhur. A mund ta çonte ajo Obrein në Midouleik, ndoshta vetëm një ditë në javë, për një vizitë? Ishte një rrugë e shkurtër, vetëm disa milje. Ose nëse asaj i pëlqente të bënte pak pushim – Granti nuk e kishte menduar këtë gjë më përpara dhe kishte droje që ta dëgjonte veten duke sugjeruar këtë gjë – ai mund ta çonte vetë Obrein atje dhe nuk do të bezdisej hiç fare. Ai ishte i sigurt se mund ta bënte këtë gjë. Ndërkohë që ai fliste, ajo lëvizi buzët e saj të shtrënguara dhe gjuhën e saj të fshehur, sikur po mundohej të gjente ndonjë aromë të dyshimtë. Ajo solli qumësht për kafen e tij dhe një pjatë me biskota të kuqërreme.
‘Janë prodhim shtëpiak,’ – i tha ajo duke lënë pjatën mbi tryezë. Në tonin e saj kishte më shumë kundërshtim se mikpritje. Ajo nuk tha asnjë gjë deri sa u ul, i hodhi qumësht kafes së saj dhe e trazoi.
Pastaj tha jo.
‘Jo. Këtë gjë nuk e bëj dot. Dhe arsyeja është se nuk kam pse ta zemëroj atë.’
‘Ta zemërosh?’ – i tha Granti me sinqeritet.
‘Po, do të zemërohej. Do të zemërohej. Kjo gjë nuk bëhet. Çoje atje dhe ktheje prapë në shtëpi.’
‘Pse nuk e kupton ai që është thjesht një vizitë? Pse vallë nuk mund të mësohet me këtë gjë?’
‘Ai e kupton gjithçka siç duhet.’
Ajo foli sikur ai të kishte sulmuar Obrein. ‘Por megjithatë kjo është një ndërhyrje. Pastaj unë duhet ta ngre, ta bëj gati, ta hip në makinë, por ai është trupmadh dhe nuk është aq e lehtë për ta vërtitur siç mund të mendoni ju. Më duhet ta rregulloj në makinë, të sistemoj karrocën e tij dhe të gjitha këto përse? Po t’i futesha gjithë këtyre telasheve do të preferoja ta çoja në ndonjë vend ku kishte më shumë zbavitje.’
‘Po sikur këtë punë ta bëj unë? – i tha Granti, duke ruajtur tonin tij shpresëdhënës dhe të arsyeshëm, – është e vërtetë që ju nuk do të kishit telashe.’
‘Ju nuk mund ta bëni, – i tha ajo prerë. –Ju nuk e njihni. Nuk e mbani dot. Ai nuk e duron dot që këtë gjë ta bëni ju. E gjitha kjo do ta mërziste dhe çfarë do të fitonte prej saj?’
Granti nuk mendonte se duhet ta përmendte përsëri Fionën.
‘Do të kishte më shumë kuptim që ta çoja te dyqanet, – i tha ajo. –Ose tani që barkat e liqenit nisin e vozitin përsëri, ai mund të kënaqet duke shkuar dhe duke vështruar atje.’
Ajo u çua, mori cigaret dhe një çakmak nga dritarja mbi lavapjatë.
‘Pini duhan?’ – i tha ajo.
Ai i tha jo, faleminderit, megjithëse nuk e mori vesh nëse ajo i zgjati ndonjë cigare.
‘Nuk e kini pirë kurrë apo e kini lënë?’
‘E kam lënë,’ – i tha ai.
‘E sa kohë ka?’
Ai u mendua.
‘Tridhjetë vjet. Jo më shumë.’
Ai kishte vendosur ta linte duhanin kur nisi të shkonte me Xhekin. Megjithatë nuk e mbante mend mirë se kur e la për herë të parë dhe nëse mendonte se nga lënia e duhanit priste një përfitim të madh apo se mendonte që kishte ardhur koha për ta lënë, tani që po bënte një devijim aq të madh.
‘Unë kam lënë lënien, i tha ajo duke e ndezur. –Thjesht mora një vendim të lë lënien, kjo është e gjitha.’
Ndoshta kjo ishte arsyeja e rrudhave. Dikush – një grua – i kishte treguar atij se grave që pinë duhan, iu krijohen me shpejtësi një grup i caktuar rrudhash në fytyrë. Por mund të kenë qenë edhe nga dielli apo thjesht nga natyra e lëkurës së saj – por edhe gusha e saj dukej qartë që ishte e rrudhosur. Gusha e rrudhosur, gjinjtë të mbushura dhe të ngrehura si e re. Gratë e moshës së saj zakonisht i kishin këto kontraste. Pikat e dobëta dhe të forta, fati apo mungesa gjenetike, të gjitha të përziera së bashku. Shumë pak e ruanin bukurinë e tyre të plotë, megjithëse të zbehur pak, siç kishte bërë Fiona. Por ndoshta kjo nuk ishte e vërtetë. Ndoshta ai e mendoi këtë gjë vetëm se e kishte njohur Fionën kur ishte e re. Kur Obrei i hodhi sytë gruas së tij a e kishte parë si një vajzë të shkollës së mesme, përçmuese dhe arrogante, me një anim në sytë e saj blu, me buzët e saj si molla ngjitur rreth një cigareje të ndaluar?
‘Pra, gruaja juaj është e brengosur? – i tha gruaja e Obreit. -Si quhet gruaja juaj, se e harrova?’
‘Fiona.’
‘Fiona. Po emri yt? Nuk besoj se ma kini thënë ndonjëherë.’
‘Grant.’
Ajo zgjati papritur dorën e saj mbi tryezë.
‘Përshëndetje, Grant. Unë jam Mariana.’
‘Pra, ne tani ia dimë emrat njëri-tjetrit, – i tha ajo – dhe nuk ka kuptim të mos iu them hapur se çfarë mendoj. Unë nuk e di nëse ai është ende aq i dhënë për t’iu parë ju – apo për të parë Fionën. Apo jo. Unë nuk e pyes dhe ai nuk më tregon. Ndoshta një zbavitje kalimtare. Por nuk mendoj se duhet ta çoj përsëri atje edhe në rast se del diçka më shumë se kjo. Nuk jam e zonja të rrezikoj. Nuk dua që ai të mërzitet dhe të bëjë shamatë. Kam vetëm krahët e mia. Nuk kam asnjë ndihmë. Këtu jam vetëm unë.’
‘A e kini menduar ndonjëherë – jam i sigurt që për ju është mjaft e vështirë-, – i tha Granti. –A e keni menduar ndonjëherë vajtjen e tij atje për mirë?’
Ai e kishte ulur zërin gati si një pëshpërimë, por dukej se ajo nuk e ndjente nevojën për ta ulur zërin e saj.
‘Jo, – i tha ajo. – Do ta mbaj këtu.’
‘Mirë, – i tha Granti. – Kjo është një gjë shumë e mirë dhe fisnike.’ Ai shpresonte që fjala ‘fisnike’ të mos kishte tingëlluar sarkastike. Ai nuk e tha me atë kuptim.
‘Ashtu mendon? – i tha ajo. –Unë nuk e mendoj si fisnike.’
‘Megjithatë, nuk është një gjë e lehtë.’
‘Jo, nuk është. Por në gjendjen që jam unë, nuk kam shumë zgjedhje. Unë nuk kam para që ta lë atje, përveç se po të shes shtëpinë. Shtëpia është prona që kemi. Përndryshe unë nuk kam pasuri të tjera. Vitin tjetër do të kem pensionin e tij dhe pensionin tim, por edhe kështu nuk e përballoj dot ta mbaj atje dhe të dorëzoj shtëpinë. Por shtëpia ka kuptim të madh për mua.’
‘Shumë bukur,’ – i tha Granti.
‘Nejse, në rregull, por jam munduar shumë. E kam rregulluar dhe e kam mbajtur. Nuk dua që ta humbas.’
‘Jo. Unë të kuptoj shumë mirë.’
‘Shoqëria na la trokë. – tha ajo. –Unë nuk i di gjithë hollësirat, por, në fakt, ai doli si rruar-qethur. Unë mbeta duke iu thënë se ai iu kishte borxh para dhe kur u përpoqa të gjej se çfarë kishte ndodhur, përsëri i mbeti goja duke thënë se nuk është puna ime. Unë mendoj se mos vallë bëri ndonjë budallallëk. Por nuk mendohet që unë të pyes kështu, ndaj po e qep gojën. Ju jeni të martuar dhe e dini çdo të thotë kjo. Tani brenda meje, e kuptoj se çka ndodhur, ne menduam të shkonim në një udhëtim dhe nuk mund të shpëtonim dot prej tij. Dhe në udhëtim ai sëmuret nga ky virus, për të cilin nuk kini dëgjuar kurrë dhe bie në koma. Ndaj duhet nxjerrë nga situata.’
‘Fat i keq,’ – tha Granti.
‘Unë nuk them se ai u sëmur me qëllim. Gjëra që ndodhin. Ai nuk është më i çmendur pas meje dhe unë nuk jam e çmendur pas atij. Kjo është jeta. Me jetën nuk hahesh dot.’
Ajo lëpiu lehtas gjuhën, ashtu si macja, mbi buzën e saj të sipërme për të mbledhur thërrimet e biskotës. ‘Mbase dukem sikur jam filozofe, apo jo? Më kanë thënë se jeni profesor universiteti.’
‘Shume kohë më parë,’- tha Granti.
‘Vë bast që e di se çfarë po mendoni, – tha ajo. – Po mendoni se ka një lloj personi mercenar.’
‘Nuk po bëj gjykime të atij lloji. Kjo është jeta juaj.’
‘Vini bast se është ashtu.’
Ai mendoi se duhet ta mbyllnin me një ton më neutral. Ndaj e pyeti se mos burri i saj pat punuar në një dyqan artikujsh metalikë gjatë verës, kur ai shkonte në shkollë.
‘Këtë gjë nuk e kam dëgjuar kurrë, – tha ajo. –Unë nuk jam rritur këtu.’
Granti e kuptoi se kishte dështuar me gruan e Obreit. Marianën. Ai duhet ta kishte menduar se debati që po bënte lidhej me një xhelozi të natyrshme seksuale të gruas – apo me mërinë e saj, megjithatë kokëfortësia mbetet nga xhelozia seksuale. Ai nuk kishte pasur ndonjë ide për mënyrën se si ajo mund t’i shikonte gjërat. Dhe megjithatë, në një farë mënyre brengosëse, biseda nuk kishte qenë e panjohur për të. Kjo për shkak sepse atij i kujtoheshin bisedat që kishte pasur me njerëzit e familjes së vet. Të afërmit e tij, madje edhe nëna, kishin menduar ashtu siç mendonte Mariana. Paratë të parat. Ata kishin besuar se kur njerëzit e tjerë nuk mendonin në atë mënyrë, kjo ndodhte sepse ata e kishin humbur lidhjen me realitetin. Sigurisht, Mariana, në këtë mënyrë, e shihte edhe atë. Një person mendjelehtë, plot me dije të mërzitshme dhe i mbrojtur nga disa pika rreth të vërtetës së jetës. Një njeri që nuk i duhej të shqetësohej për të mbajtur shtëpinë e tij dhe që vinte rrotull duke ëndërruar skema bamirësie të shkëlqyera, që besonte se mund ta bënin të lumtur një njeri tjetër. Çfarë trapi, do të ishte duke menduar ajo tani.
Duke qenë karshi një personi si ajo, ai ndihej i pashpresë, i inatosur dhe përfundimisht gati i rrënuar. Po përse? Sepse ai nuk ishte i sigurt për t’u mbështetur te vetja karshi njerëzve si ajo? Sepse kishte frikë se më në fund ata kishin të drejtë? Megjithatë ai mund të ishte martuar me të. Ose me ndonjë vajzë si ajo. Nëse do kishte qëndruar përsëri atje ku jetonte. Ajo ta shtonte shumë oreksin. Ndoshta një flirt. Mënyra se si e kishte parë të ngrinte vithet e saj nga karrigia e kuzhinës, buzët e saj të shtrënguara, një frymë pakës e sajuar rreziku – ja çfarë kishte mbetur pak a shumë nga ai vulgaritet i një flirti në një qytet të vogël.
Ajo duhet të ketë pasur ca shpresa kur zgjodhi Obrein. Pamja e tij e mirë, puna e tij si shitës, shpresat për t’u bërë nëpunës. Ajo duhet të ketë besuar se mund të kishte përfunduar më mirë se sa ç’ishte tani. Dhe kjo ndodh shpesh me ata njerëz praktikë. Pavarësisht nga llogaritjet e tyre, instinkteve të tyre për mbijetesë, ata mund të mos shkojnë aq larg sa kanë shpresuar. Padyshim që kjo dukej e padrejtë.
Në kuzhinë, gjëja e parë që pa ai ishte drita që hapej e mbyllej te aparati i mesazheve. Ai mendoi të njëjtën gjë që mendonte tani: Fiona. Shtypi butonin para se të hiqte pallton.
‘Përshëndetje Grant. Shpresoj të kem gjetur njeriun e duhur. Sapo mendova diçka. Këtu në qytet, në Legjion, ka mbrëmje vallëzimi, që mendohet të jetë për beqarët, ditën e shtunë në mbrëmje dhe unë jam në komisionin e çeljes, gjë që do të thotë se mund të marr një mysafir me vete. Ndaj pyes nëse ti je i interesuar për këtë gjë? Më telefono kur të të jepet mundësia.’
Ishte zëri i një gruaje që jepte dhe një numër telefoni lokal. Pastaj pati një bip dhe i njëjti zë nisi të fliste përsëri.
‘Hë, se harrova të të them se kush jam. Nejse, ju ndoshta më njohët nga zëri. Jam Mariana. Unë ende nuk jam e mësuam mirë me këto aparate. Dhe dëshiroj të them që e kuptoj se ti nuk je beqar dhe unë nuk mendoj ashtu. Edhe unë nuk jam, por nuk ka ndonjë dëm të dalësh ndonjëherë më të rrallë. Nëse të intereson më telefono dhe nëse nuk je nuk është nevoja të bezdisesh. Unë thjesht mendova ndoshta të pëlqen mundësia për të dalë jashtë. Mariana po flet. Besoj se tanimë e more vesh. Mirë atëherë, mirupafshim.’
Zëri i saj në aparat ishte ndryshe nga zëri që kishte dëgjuar pak kohë më parë në shtëpinë e saj. Pakëz më ndryshe në mesazhin e parë dhe akoma më shumë në mesazhin e dytë. Një dridhje nervash, një mospërfillje e cenuar, një nxitim për të mbaruar dhe një ngurrim për të shkuar.
Diçka pat ndodhur me të. Por kur pat ndodhur? Nëse pat ndodhur menjëherë, ajo e pat fshehur me shumë sukses gjatë gjithë kohës që ai ishte me të. Më shumë mundësi kishte që të kishte ndodhur gradualisht, ndoshta pasi ishte larguar ai. Jo patjetër si një moment joshjeje. Po thjesht nga kuptimi që ai ishte një mundësi, një njeri i vetëm. Pak a shumë vetëm. Një mundësi që ajo mund ta provonte për ta ndjekur.
Por ajo ishte me nerva, kur bëri lëvizjen e parë. Ajo e pat vënë veten në rrezik. Sa shumë gjëra nuk dinte ai për të. Në përgjithësi, dobësia e një gruaje shtohej, ndërkohë që koha kalonte, ndërsa gjërat ecnin përpara. Gjithçka që mund të thoshee në fillim ishte se nëse kishte ndonjë avantazh, atëherë do të kishte akoma më shumë më pas. Kjo i jepte atij kënaqësi – e përse ta refuzonte? – të dilte jashtë me të. Të zbulonte një si lloj ndriçimi, një si lloj mjegullimi mbi sipërfaqen e personalitetit të saj. Të dëgjonte me zanoret e saj të gjera idhnake këtë lutje të vakët.
Ai nxori vezët dhe kërpudhat që të përgatiste një omëletë për vete. Pastaj mendoi se mund të mbushte dhe një gotë me pije.
Çdo gjë ishte e mundur. Ishte e vërtetë – a ishte çdo gjë e mundur? Për shembull, nëse ai dëshironte, a do të ishte në gjendje ta mposhtte atë, ta çonte deri në atë pikë, kur ajo mund ta dëgjonte për ta çuar Obrein përsëri te Fiona? Dhe jo vetëm për vizita, por për gjithë jetën që i kishte mbetur Obreit. Dhe çdo të ndodhte me të dhe Marianën, pasi ai ta kishte çuar Obrein te Fiona?
Mariana duhet të ishte e ulur në shtëpinë e saj tani duke pritur për telefonatën e tij. Ose ndoshta nuk ishte e ulur. Mbase bënte gjera për t’u gjendur në punë. Mund të kishte ushqyer Obrein, ndërkohë që Granti ishte duke blerë kërpudha dhe duke shkuar në shtëpi. Tani ndoshta e përgatiste atë për të fjetur. Por gjatë gjithë kohës ajo do ta kishte mendjen nga telefoni, nga heshtja e telefonit. Ndoshta e kishte llogaritur se sa kohë i duhej Grantit për të mbërritur në shtëpi. Adresa e tij në numëratorin telefonik duhet t’i kishte dhënë asaj një ide të përafërt se ku jetonte ai. Ajo do ta llogariste për sa kohë, pastaj do t’i shtonte edhe kohën që mund t’i duhej atij për të blerë ndonjë gjë për darkë (duke menduar që një burrë i vetëm duhet të bënte pazar për ditë). Pastaj edhe një kohë e caktuar që ai të vinte rrotull e të dëgjonte mesazhet. Dhe ndërkohë që heshtja vazhdonte, ajo do të mendonte për gjëra të tjera. Ai mund të kryente edhe porosi të tjera përpara se të shkonte në shtëpi. Ose ndoshta hante darkë jashtë, apo takonte dikë, çka do të thoshte se mund të mos shkonte fare në shtëpi në kohën e darkës.
Çfarë mendimi kishte për të. Ajo mbi të gjitha ishte një grua e ndjeshme. Ajo do të shkonte për të fjetur në orën e caktuar duke menduar që ai nuk dukej, gjithsesi, si një kërcimtar i përshtatshëm. Shumë i ngrirë, shumë tip profesori.
Ai qëndroi afër telefonit duke parë revistat, por nuk e ngriti kur zilja ra përsëri.
‘Grant. Jam Mariana. Isha poshtë në bodrum, për të vënë rrobat e lara te tharësja dhe e dëgjova telefonin, por kur u ngjita lart zilja pushoi. Ndaj mendova se duhet të të them që isha këtu. Nëse ishe ti dhe nëse je në shtëpi. Sepse unë nuk kam aparat mesazhesh, ndaj është e qartë që nuk mund të lësh mesazhe. Ndaj desha vetëm sa për të të njoftuar. Ora tani është dhjetë e njëzet e pesë.’
‘Mirupafshim.’
Ai mund të thoshte se sapo kishte ardhur në shtëpi. Nuk kishte kuptim t’i përcillje asaj në mendje pamjen e tij duke peshuar të mirat dhe të këqijat.
Perde të gjata. Kjo do të ishte fjala e Fionës për perdet e saj blu – perde të gjata. Po pse jo? Ai mendoi për biskotat e kuqërremta, aq të rrumbullakosura, që ajo i kishte thënë se ishin prodhim shtëpiak, filxhanët prej qeramike të kafesë mbi trungun prej qeramike, fshirësja plastike e këpucëve, që ishte i sigurt se e kishte vënë për të mbrojtur tapetin e korridorit. Një saktësi dhe prakticizëm i shkëlqyer, që nëna e tij nuk e pat arritur kurrë, por që do ta kishte admiruar – mos vallë ishte ajo arsyeja që ai ndjente një sëmbim të çuditshëm dhe një tërheqje të dyshimtë? Apo mos vallë ishte nga që kishte hedhur edhe dy gota të tjera pas së parës?
Toni ngjyrë are – tani ai besonte se ai ton ishte nxirrje nga dielli – e fytyrës dhe gushës së saj kishte shumë mundësi të vazhdonte edhe në lugun mes gjinjve të saj, që duhet të ishte i thellë, cipëhollë, erëmirë dhe i nxehtë. Ai po mendonte kështu , ndërkohë që formoi numrin që tanimë e kishte shënuar. Ajo dhe ndjeshmëria praktike e gjuhës së saj si mace. Sytë e saj si xhevahiri.
Fiona ishte në dhomën e saj, por jo në shtrat. Ajo po rrinte pranë dritares së hapur dhe kishte veshur një fustan stine, por çuditërisht të shkurtër dhe të ndritshëm. Që nga dritarja vinte aroma e këndshme e jargavanëve të lulëzuar dhe plehut të pranverës hedhur nëpër fusha.
Ajo kishte mbi prehrin e saj një libër të hapur.
‘Shih këtë libër të bukur që kam gjetur, – tha Fiona. –Është për Islandën. Nuk mendohet që libra të tillë të vlefshëm të lihen andej-këndej nëpër dhoma. Por besoj se i ngatërrojnë rrobat – unë nuk vesh kurrë rroba të verdha.’
‘Fiona,’ – i tha ai.
‘A i kontrolluam të gjitha tani? – i tha ajo. Ai mendoi se shkëlqimi i zërit të saj sikur po dridhej pakëz. –Ti ke humbur prej kohësh.’
‘Fiona, kam sjellë një surprizë për ty. A të kujtohet Obrei?’
Ajo e vështroi Grantin një moment, sikur shkulmat e erës po e rrihnin në fytyrë. Në fytyrë, në kokë, duke tërhequr gjithçka nga rrugicat. Të gjitha rrugicat dhe fijet e shpëtuara.
‘Emrat nuk i mbaj mend’, – tha ajo me zë të vrazhdë.
Pastaj vështrimi iu venit, ndërkohë që rifitoi me përpjekje një lloj buzëqeshjeje të hijshme. E la librin poshtë me kujdes, u çua më këmbë dhe ngriti duart për t’ia hedhur atij në qafë.
‘Jam e lumtur që të shoh,’ – i tha ajo me ëmbëlsi dhe seriozitet. Ajo cimbisi fort majat e saj të veshit.
‘Ti mund të ishe larguar, – i tha ajo. –Të ishe larguar pa u bërë merak për asgjë në botë dhe të më braktisje. Më braktise. E braktisur.’
Ai e mbante fytyrën e tij pas flokëve të saj të bardhë, cipës së saj të butë, kafkës së saj me formë të bukur.
‘Nuk ka shans,’ – i tha ai.
