Shumë vite më parë, pasi dola në pension nga banka, Xhejmsi solli një kone në apartamentin tonë në Paris. Unë i thashë se nuk e doja. E dija se ai po mundohej të më zinte mua me punë dhe duket qesharake të merresh me një qen. Ndoshta një ditë ngrihesh nga shtrati dhe thua ‘Do më pëlqente të mblidhja pesë mijë copa muti’. Nejse, unë e kam këtë gjë për ty. Dhe që një burrë të ketë një kone – kjo të bën budalla.
‘Të lutem, – tha Xhejmsi. – Le ta shohim si do të eci.’
Unë tregoja kujdes për konen, një femër bionde, jo më e madhe se një mace. Ajo kishte qime të gjata si mustaqe përmbi sy dhe dukej sikur ngrinte gjithmonë vetullat e saj. Rrinte ulur, sikur e dinte se kështu ndihmonte veten. Xhejmsi është anglez dhe dëshironte ta quante Kordelia, jo për ‘Lirin’, por për një roman anglez. Unë për vete nuk do ta kisha zgjedhur atë emër, por nuk ia vlente të grindeshim. Ai bëri një veprim si mjeshtër cirku me ca lodra – një fjongo pëlhure, një top, një shtrat rrumbullak – për të më treguar se sa mirë do të ishte. Unë i kisha lidhur konet prej kohësh me artet e lehjes, por kjo nuk lehte. Ajo u mbante erë lodrave, shtratit dhe priste vendimin tim.
Ditën tjetër Xhejmsi iku në Brazil apo Argjentinë, duke më lënë mua me konen. Ai kishte një punë të rëndësishme dhe largohej shpesh. Besoj se Kordelia e kishte nuhatur që ai nuk ishte një gjë e sigurt, ndaj më vështronte mua se si do të vepronim.
E nxora jashtë për të bërë punën e saj. Asaj nuk i lejohej të shkonte në rrugë pa dalje, ku parkohen makinat dhe ku ruan gjithmonë portieri, ndaj ne dolëm jashtë nga porta për në rrugë. I erdhëm rrotull Parisit. Shkuam te Bois de Boulogne, ku vinte rrotull një grabitqar, që e vështronte Kordelian si një gjarpër.
‘As mos të shkojë mendja për të’ – i thashë atij grabitqari.
Më flisnin njerëz që nuk do të më kishin folur më parë dhe dëshironin ta përkëdhelnin Kordelian, që i lejonte. Kur mbërritëm në shtëpi, atje ishte Dezi, që po bënte drekën. Ajo klithi e gëzuar dhe u ul në gjunjë për t’i fërkuar kones veshët. Dezi është nga Indonezia, shumë e rregullt dhe kishte punuar për mua shumë vjet, por unë nuk e kisha parë kurrë në këtë formë. Kordelia i lëpinte fytyrën si për ta përshëndetur dhe Dezi qeshte. Pastaj u ula të lexoja gazetën, kurse Kordelia u mblodh kutullaç në prehrin tim.
Fillimisht mendova se shfaqja e dashurisë nga një qen është vetëm një strategji për të fituar mbrojtje. Kordelia më zgjodhi mua, sepse isha e vetmi për ta ushqyer dhe për ta shpëtuar nga grabitqarët dhe ujqërit. Por pas një kohe, Kordelia dhe unë e kaluam kufirin. Dilnim jashtë çdo ditë të ndiqnim pëllumbat dhe t’u binim erë të pëgërës së qenve të tjerë pranë pemëve dhe pastaj ktheheshim në shtëpi të lexonim gazetën. Vështrimi me vetullat ishte hera-herës skeptik rreth veprimeve të mia dhe hera-herës si një pyetje që unë e kuptoja. Nuk kishte zënka, përveç se atyre në heshtje – nuk dua të shkoj te zinxhiri – dhe kjo mund të zgjidhej lehtë. Qimet e saj duheshin shkurtuar, ndaj gjeta një grua që e bënte këtë gjë, e cila i lidhi Kordelias fjongo të kuqe te veshët. Ajo i urrente ato fjongo. E shihja që i vinte turp. I thashë kujdestares të hiqte dorë nga kjo gjë – ajo ishte tejet dinjitoze për këto gjëra. Dhe përderisa i vinte turp, përse të mos kish dhe emocione të tjera? Sytë e një krijese që të vështrojnë gjatë gjithë kohës apo trupi i saj i ngrohtë që rri pranë teje. Ka një mirëkuptim. Dhe besoj se kjo bëhet një gjë si dashuri.
Tani jam më i moshuar se sa e mendoj. Nuk besoj se do të jem ai njeriu i lashtë. Doktori thotë të mos pi verë në drekë për shkak të zemrës. Por po nuk pate pak verë në drekë, ç’e do jetën. Sikur të jeni kaq të moshuar sa unë, besonit se një gjerman do t’u qëllonte në kokë para se të ishit aq të rritur sa për të pasur seks me një qenie tjetër njerëzore. Çdo gjë përtej saj është ekstra. Gjërat që bëjnë njerëzit për të rrojtur gjatë – duke pirë aq shumë ujë, duke ecur lart e poshtë për t’i bërë gjunjët copë – janë gjëra që i këshillon doktori.
Xhejmsi është i ri, shumë më i ri se unë. Kur je njeri më i moshuar mund të jesh njëlloj për një kohë. Ai ka rini dhe bukuri, por ti ke para dhe përvojë. Njeh shumë njerëz dhe mund ta çosh atë në Portofino, në Biarric, në Kapri. Po kjo është një histori e vjetër.
Megjithatë vitet shkojnë dhe doktori ka merak për zemrën tënde. Kyçet nuk qenkan mirë. Nuk do të shihesh në pasqyrë kur lahesh. Kurse burri që dashuron është, pak a shumë, ende i fortë dhe i ri. Ai udhëton shumë. Ai gjendet shpesh larg. Konia e mësoi që kur e pa për herën e parë; ai nuk ishte njeriu ku duhej mbështetur.
Ish-gruaja ime, Simona, vjen ndonjëherë për drekë dhe ne bisedojmë për djemtë tanë, që janë rritur prej kohësh dhe kanë fëmijët e tyre. Njëri jeton në Nju Jork dhe tjetri në Cyrih, të dy në sektorin bankar. Ata e njohin Xhejmsin, por natyrisht që nuk e pëlqejnë. Po kjo nuk ka arsye. Ata janë njerëz seriozë, kurse Xhejmsi jo. Fëmijët e tyre, nipërit e mi, magjepsen prej tij. Ata e konsiderojnë si xhaxha. Ai është në moshën e duhur dhe është i gatshëm të luajë me ta në një mënyrë që të rriturit nuk e bëjnë dot. Dhe Simona e pranon, gjë që në një farë mënyre është e mrekullueshme.
Simona vështron si gjithmonë, megjithëse thotë kjo ndodh ngaqë unë nuk e shihja asnjëherë. Por unë e vështroj: ajo është një grua elegante, me plot byzylykë ari mbi kyçet e duarve të saj të holla, të nxira nga dielli. Dhe ajo e kupton çdo të thotë të jesh e moshuar, çka është një ngushëllim. Pasi ikën ajo, Dezi heq pjatat e drekës, kurse unë dal shëtitje me Kordelian.
Pastaj erdhi një moment kur e kuptova se Xhejmsi gjendej në Paris vetëm kur kishte ndonjë pritje të rëndësishme. Çdo njeri ka një dhuratë të madhe dhe Xhejmsi është i pa parë në një pritje të rëndësishme. Ai, natyrisht që është simpatik, me flokët gështenjë, të prera bukur, me trup të rregullt dhe kostum me porosi. Ka një buzëqeshje të shkëlqyer, mjaft të ngrohtë, tërheqëse dhe të sinqertë, ndaj kur ai flet me njerëzit ata ndihen mjaft mirë. Ai ka shumë aftësi, por kjo qëndron mbi të gjitha. Ata duan të bëjnë biznes me të për shkak të kësaj përkujdesjeje. Ai nuk vështron kurrë vëngër për të parë se kush është tjetër në pritje. Ai me të cilin bisedon merr gjithçka prej tij.
Por pastaj shkojmë në shtëpi dhe përkujdesja fiket si drita. Ai nuk ma jep mua buzëqeshjen e ngrohtë dhe interesante. Ai thotë një apo dy gjëra për pritjen me një frëngjishte që e flet si anglez, por shumë mirë. Pastaj vështron telefonin e tij dhe rrëshqet gishtin mbi ekranin e tij. Heq rrobat e tij të shtrenjta me kujdes dhe i hedh mbi dysheme si një fëmijë. Ai ka pasur para gjithmonë, pamje të bukur dhe ishte floriri i nënës së vet. Ai thotë që rrobat t’i rregullojë Dezi, megjithëse unë i them që kjo nuk është detyrë e saj. Ai thotë natyrisht që është, pse cila na qenka detyra e saj? Ai kujdeset vetëm për këpucët e tij. Ato i vë në raftin prej druri në dollap, pastaj shkon në banjë dhe kyç derën.
Mendoj për djaloshin e parë që dashurova, shumë e shumë vite më parë. Ai vinte në shtëpinë e familjes sime dhe unë vrapoja brenda që nga fusha e lojës dhe e vështroja që rrinte me nënën e vet. Ai kishte një dritë prapa syve të tij dhe një kurorë me kaçurrela argjendi. Dukej sikur po rrinte karshi diellit, megjithëse në një dhomë të freskët, të errët. Unë isha ende shumë i ri dhe isha i tronditur, sepse ishte hera e parë që e kuptova se kush isha. Ai ishte më i madh se unë dhe ai e kuptonte se këtë gjë mund ta shihja.
Pastaj nisi lufta, njerëzit ia mbathën në Paris dhe në qytet erdhën gjermanët. Mua më dërguan në Angli të jetoja me disa kushërinj dhe nuk e di se çfarë ndodhi me atë djalosh. Ai qëndroi aty. Kur e zbulova përsëri, në një klub nate pas luftës, atij nuk i pëlqente të fliste për ato vite. Bukuria që mund ta ndihmonte atë në një kohë tjetër ishte e padobishme gjatë pushtimit. Gjermanët do të ishin të gëzuar po ta vrisnin apo të dërgonin për të ndërtuar bunkerët e tyre, që do të ishte e njëjta gjë dhe nuk e di se si shpëtoi. Ai thoshte se u mundua të ndihmonte luftëtarët e rezistencës, por njerëzit që njihte ai nuk e donin. Ai nuk dukej i fortë apo truplidhur. Nuk ishte sabotator. Ndoshta mund të merrte informacion, por ata nuk e besonin se si do ta gjente.
Ai u arrestua në fund të luftës, kur gjermanët ishin në panik dhe thjesht e lanë në burg pa ushqim. Kur e pashë në klubin e natës, ai kishte marrë tuberkulozin në atë burg, por ishte ende jashtëzakonisht simpatik. Mua më dukej shumë i mëshirshëm dhe i dëshirueshëm.
Vëllai im më i madh atëherë kishte apartamentin e tij për të qenë i pavarur, kurse unë jetoja ende në shtëpinë e familjes. Ky djalosh vinte e më vizitonte kur nuk ishin prindërit. Unë e dija që im atë nuk do të ishte dakord, por ishte kënaqësi. Më kujtohet mënyra se si djaloshi iu jepte dritë tapeteve të vjetër, pikturave, pluhurit që ngrihej përpjetë.
Një natë, djaloshi dhe unë po hanim darkë në fundin e një tavoline të gjatë në shtëpinë e familjes sime – ai ishte gjithnjë i uritur – kur ai nisi të kollitet. Tingulli ishte mbytës, i tmerrshëm dhe kolla nuk i pushonte. Mbi shami ranë pika gjaku, fytyra e tij u skuq rreth syve dhe pastaj gjithçka vajti shumë keq. Gjaku i buçiti lumë, ndërsa ai kollitej dhe po vdiste mbi dyshemenë e dhomës së ngrënies. Nuk dija çfarë të bëja, se si t’ia ndaloja hemorragjinë. Mendova se I Madhi do t’i hapte sytë në minutë, ai do të buzëqeshte, do të hapte gojë dhe do të thoshte ‘Jo, jo, jo, mos u bëj merak. Jam shkëlqyer.’ Por kjo gjë nuk ndodhi. Dëgjova një buçimë si deti në veshët e mi. Duart po më dridheshin.
I telefonova doktorit dhe tim vëllai dhe ata erdhën. Vëllai im ishte tërbuar dhe merakosej vetëm për skandalin me këtë djalosh të klubeve të natës, pa reputacion, që vdiste në shtëpinë e familjes sonë. ‘Duhet ta kishe vënë te bideja, – tha ai. – Për gjakun.’
E vështrova tim vëlla. Po si mund ta ngjisja atë sipër shkallëve? Po ta bëja këtë gjë do mbytej gjithçka në gjak.
Doktori ishte më i dashur, më praktik. Ai pyeti nëse kishte spermë mbi trup apo brenda. U çudita nga kjo pyetje dhe i thashë jo. Kjo ishte e vërteta. Ai tha se kjo e bënte më të lehtë. Më kërkoi ta ndihmoja për ta çuar djaloshin te makina e tij dhe unë e kapa nga supet. Doktori e kapi nga këmbët. Ai peshonte fare pak. Koka i varej prapa – fytyra e zbehtë, sytë të mavijosur – dhe unë nuk mund ta vështroja, më kishte kapur tmerri. Doktori e futi te makina e tij, u largua drejt morgut, ndërsa unë vendosa të mos flisja kurrë për këtë gjë. N’en parlons plus jamais. Dhe ju e shihni, e shoh akoma se nuk dua t’ia them emrin.
Pastruesja do të vinte në mëngjes, kështu që im vëlla më ndihmoi të pastronim. Lëvizja shumë ngadalë, krahët dhe këmbët më ishin bërë dru, ndërsa im vëlla më jepte urdhra. I hodha pecetat dhe peshqirët e gjakosur te lavamani dhe u hapa ujin. E dija se nuk mund ta shlyeja dot kurrë atë që bëri doktori. E dija se edhe im vëlla tani do të kishte avantazhe morale mbi mua gjatë gjithë jetës. Ja këto po mendoja me duart në ujin e ftohtë e të përgjakur, duke më ardhur keq për veten, se kishte vdekur djaloshi që dashuroja.
Brenda një viti takova Simonën. Ajo ishte shumë e rregullt, nga një familje e mirë dhe me linjat më të hijshme në veshje. Ajo ishte në çdo drejtim mjaft korrekte dhe unë duhet t’i kem propozuar, sepse kishte një angazhim, një sihariq të madh. S’e kisha parë kurrë tim atë aq të lumtur. Nëna ime nuk ishte aq e sigurt, por ne nuk kishim mënyra për ta diskutuar këtë gjë atë kohë. Ishte momenti i afrimit të dasmës – dukej si të hidheshe mbi një makinë të madhe pa frena. Darka, të gjithë njerëzit vështronin, lule dhe kamerierë. Para gjithsecilit që njihja vura mbi dorën elegante të Simonës unazën e gjyshes sime dhe bëra premtime që nuk mund t’i mbaja.
Kordelia fle në shtratin tonë, në gjirin e madh midis Xhejmsit dhe meje. Por ajo tani është e moshuar, si unë, ndaj zbret poshtë dhe shurron mbi qilim. Unë marr një shishe Perrier dhe peshqirin. Pastaj ajo shurron në korridor. Xhejmsi është akoma në gjumë, kështu që unë pastroj dyshemenë e korridorit dhe e lë shishen atje. Vesh me qetësi rrobat e mia dhe e nxjerr konen jashtë.
Kordelia niset të shkojë në rrugën pa dalje, ku e di se nuk lejohet. Portieri do të dalë jashtë, fqinjët do të ankohen, do të bëhet problem. I flas Kordelias, tërheq zinxhirin, por ajo nuk do të lëvizë. E tërheq më fort. Më në fund ajo më ndjek shumë ngadalë. Unë mund ta mbaj në krah, por ajo duhet të ecë, vetëm pak. Kjo është një gjë e rëndësishme, të mos e ndali ecjen.
Mbi trotuarin jashtë portës ajo qëndron dhe duket sikur mendon për një gjë goxha larg. Sytë e saj janë të mjegullt. Nuk jashtëqit asnjë gjë. Seç nxjerr një tingull të çuditshëm dhe bie. Këmbët i ngrihen përpjetë si një qen i ngordhur në një karikaturë.
Tani unë bëhem jo dhe aq dinjitoz. Bie në gjunjë mbi trotuar dhe vë duart në gjoksin e Kordelias. Ndjej se nuk i rreh zemra dhe mundohem të kujtoj rregullat. Dy gishta për foshnjat se ndryshe iu thyen brinjët. Kordelia është pothuajse sa një foshnjë. I vendos dy gishtat e mi mbi gjoksin e saj dhe nis ta shtyp. Mendoj për rrahjet e zemrës – sa shpejt? Zemra ime po më buçet në veshë shumë shpejt, por Kordelia është imcake. Ndoshta ritmi është në rregull. E shtyp në çdo rrahje pulsi në kokën time.
Njerëzit ecin rrotull meje në rrugë. E ndjej se më vështrojnë. Disa flasin: më pyesin a dua ndihmë, a të njoftojnë ambulancën. Unë e kam mendjen te pulsi. Mendoj çuditërisht për djaloshin që kollitej dhe po vdiste mbi dysheme, në një kohë tjetër. Gjoksin e tij nuk mund ta shtypja se nga mushkëritë e tij dilte gjak dhe çdo gjë ishte zbërthyer. Nuk dija çfarë të bëja.
Tani vetëm shtyp e shtyp. Gjunjët po më dhembin dhe mendoj se mos ka ndonjë copë xham të thyer mbi trotuar, që më ka carë lëkurën, por paska vetëm rërë dhe guriçka. Minutat kalojnë njëra pas tjetrës. Krahët po më dridhen. Numëroj kohën që shtyp dhe pastaj nuk numëroj më. Vras mendjen se mos i kam thyer Kordelias brinjët. Dikush më ka thënë njëherë se kjo shtypje nuk ka vlerë pa truc machin – lopatëzat për zemrën. Besoj se po t’i hap kraharorin mund t’ia marr zemrën në dorë dhe ta shtrydh deri sa të fillojë të rrahë përsëri.
Ndoshta dikush mund të njoftojë ambulancën. Por çdo të thotë shoferi, kur të më shohë mua me një kone plakë? Vallë kanë shërbim për kafshët? Në dorë nuk ndjej gjë.
‘Il est mort,’ më thotë një njeri i gjindshëm, që qëndron pranë meje. Këtë herë një djalosh.
‘Elle’, – i them unë. Konia ka ngritur këmbët përjetë. Bota e sheh që ajo nuk është mashkull. Po i riu a e di? Por kur e vështroj konen, mendoj se ai ka të drejtë – ajo ka mbaruar.
‘Ouais, bien, elle est morte, – thotë djaloshi. Dhe pastaj ai largohet.
Unë vazhdoj ta shtyp. Vështroj orën, por nuk e di se kur dolëm jashtë.
Pastaj Kordelia kollitet. Ajo hap sytë e saj të mjegullt. Duket sikur ndjen mungesën e dinjitetit të pozicionit të saj dhe përdridhet deri sa këmbët futen nën trupin e saj. Kollitet përsëri dhe tund kokën. Ngre vetullat përpjetë, si për të thënë sa qesharakë jemi që rrimë në rrugë. Përse mendoj për ta bërë atë kaq budallaqe? Shtrëngoj gjunjët dhe e ngre, pa pyetur për njerëzit që më vështrojnë. E mbaj në rrugën pa dalje. Ndjej se zemra e saj po rreh te krahu im. Hipim në ashensorin e vogël – nuk kam fuqi t’i ngjis shkallët. Mbi pasqyrën e zbehtë prej bronzi nuk kam qenë kurrë kaq plak.
Në apartament Xhejmsi është zgjuar dhe mban në dorë shishen Perrier, i veshur me një palë pizhame pambuku, që Dezi i ka hekurosur. Ai fërkon fytyrën dhe pastaj kalon gishtat nëpër flokët e tij. ‘Nuk e dija se ku ishit,’ – thotë ai.
‘Jashtë.’ Zëri im qenka ngjirur.
‘Ndonjë aksident tjetër?’ Shishja jeshile reflekton të bardhën e rrobave të pambukta.
‘Konia ma mori shpirtin, -i them unë dhe e vë Kordelien te krahët e tij. ‘Ngordhi, por tani është gjallë.’
‘Ngordhi?’
Por unë nuk jap dot shpjegime. Këmbët nuk më mbajnë. ‘Po shkoj në shtrat.’ Shkoj në dhomën e gjumit, zhvesh rrobat, vij rrotull shurrës mbi qilim dhe futem nën batanije. Pastaj dëgjoj një çjerrje te dera, që hapet dhe pastaj ca hapa të vegjël. Kordelia ngjit shkallët e vogla në fund të shtratit, që Xhejmsi i bleu kur ajo nuk ngjitej dot më sipër – ai ka ende dhembshuri – dhe ndjej që trupi i vogël mblidhet kutullaç pranë meje dhe na zë gjumi së bashku.
Xhejmsi njofton veterinerin dhe konen e çojmë atje të dy. Veterineri thotë se Kordelia pothuajse është verbuar, është shurdhuar dhe po humbet mendjen. Por ajo i tund bishtin dhe ha pak ushqim. Ajo nis një shfaqje të bukur për veterinerin.
Xhejmsi e pyet doktorin në shumë drejtime nëse cilësia e jetës së Kordelies nuk ka rënë. Ky është një kod, një shenjë. Ai dëshiron që veterineri të thotë se ndoshta erdhi koha që konia duhet vrarë. Kjo më zemëron më shumë se ç’e mendoja. Por veterineri është gazmor dhe nuk i thotë ato fjalë. Ai shtiret sikur nuk kupton. Ai e quan konen Zonja Lazarus dhe thotë se është një mrekulli që ajo është kthyer nga të vdekurit. Kordelia më lëpin dorën, ndërkohë që shkojmë për në shtëpi: një lëpirje e vazhdueshme, vlerësuese. Ajo kupton.
Ditën tjetër Xhejmsi niset përsëri në Amsterdam, a në Dubai, se unë nuk e di. Diku ka një kalendar udhëtimesh. Dezi vjen të pastrojë dhe të bëjë drekën, ndërsa unë i tregoj se çfarë ndodhi. E studiojmë konen së bashku. Kordelia na tund bishtin dhe ha. Por kokën nuk e kthen dot më nga e djathta, por vetëm nga e majta. Kur kërkon të vështrojë nga e djathta kthehet me gjithë trup. Askush nuk pyet se si ndihej Lazarusi kur doli nga varri. Ndoshta nuk ishte aq mirë. Ndoshta u rrëzua dhe vdiq përsëri aq shpejt sa njerëzit nuk e panë.
Dezi shkon të pastrojë njollën e qilimit dhe unë mendoj për atë mëngjes kur doktori mori djaloshin, kur pastruesja pa se unë kisha larë disa peceta dhe peshqirë. Ajo ishte franceze dhe flokët e thinjur i lidhte fort me një fjongo. Nuk ishte normale që unë të laja ndonjë gjë. Ajo rrudhi vetullat te një vend ku tapeti ishte i lagur dhe pakëz rozë, ndërsa unë i thashë se m’u derdh supa. Ajo më nguli sytë si mësuesja në shkollë. Pastaj nisi përsëri punën e saj dhe nuk tha asgjë.
Hera-herës Kordelia i hedh hapat e saj nëpër dhomën e boshatisur dhe qëndron atje duke vështruar. Unë e ndjek për të parë se çfarë vështron: mobiliet, pikturat në mure. Po a i sheh dot ato? Ndoshta mban vesh për zërin e Xhejmsit. Qëndron atje një kohë të gjatë duke pritur për një gjë që nuk vjen.
Unë e mbaj në krahë dhe e çoj lart e poshtë shkallëve dhe jashtë në rrugë. Hera-herës, pasi shurron te qilimi, ajo nuk bën dot gjë jashtë. E njoh këtë ndjenjë, ndaj e shtrëngoj për ta ndihmuar, ndërsa njerëzit kalojnë aty pari. Rrjedh si një lumë. E mbaj pak që të thithë ajrin dhe mendoj, O Zot, si do të vejë halli?
E ja vjen një mëngjes, pas tre muajsh, kur Kordelia nuk ngrihet dot nga shtrati. E mbaj në krah dhe e nxjerr në rrugë, por ajo nuk qëndron dot. Nuk lëviz dot as bishtin. Nuk ha. I telefonoj Xhejmsit në celular diku në një shtet tjetër. Ai fillimisht duket i zënë me punë, por pastaj dëgjon me vëmendje. Ka ende dhembshuri. Ai thotë ‘Cheri, ndoshta i erdhi koha.’
Pres që të vijë Dezi. Flasim anglisht së bashku, sepse ajo nuk di shumë frëngjisht, pas kaq e kaq viteve. Po i mjafton për të bërë pazar dhe për të ngrënë. Ajo jeton me indonezianë të tjerë, ndaj s’është e nevojshme. ‘Eja me mua te veterineri’, – i them unë.
Sytë e Dezit më largohen dhe e shoh se ajo nuk do të vijë, por pastaj bën gati çantën e saj. Unë mbaj Kordelian dhe gjejmë një taksi. Unë nuk mund ta ngas makinën se mbaj konen, kurse Dezi nuk di ta ngasë. Shoferi i taksisë flet në celularin e tij, zëri i radios është i ulët – gjithçka në arabisht. Dezi rri me duart e kryqëzuara përmbi çantën e saj. Kordelia rri shumë e qetë mbi prehrin tim.
Mendoj kur pashë për herë të parë atë djalin, kur isha ende fëmijë, përpara se të ndodhte diçka. Kurora e flokëve, sytë marramendës, mirëkuptimi. N’en parlons plus jamais.
Në klinikën e veterinerit i thashë Dezit të vinte të më mbështeste, por ajo tundi kokën në shenjë mohimi. Ajo do të priste.
Veterineri përshëndet Kordelian, gazmor si më parë. ‘Zonja Lazarus!’ – thotë ai. Por mua nuk më pëlqejnë më shakatë. E vendos mbi tryezë. Doktori e viziton. Shtrëngoj duart me njëra tjetrën për të ndalur dridhjen. Seç ndjej një sëmbim në zemër dhe mendoj për verën që do të pi në drekë.
‘Ah, Kordelia,’ – thotë veterineri duke e përkëdhelur. ‘Tu n’es pas immortelle, aprés tout.’
Kordelia vështron burimin e prekjes me sytë e saj të mjegullt.
Doktori thotë se mund të ketë ardhur koha. Ai thotë të gjitha rreshtat që i ka thënë Xhejmsi më parë për rënien e cilësisë së jetës. I kërkoj të presë një çast. Shkoj në dhomën e pritjes, ku Dezi është ulur me një vajzë me flokë të purpurt dhe me një diamant të vogël te hunda e saj. Një qen i madh kopeje gjendet te këmbët e vajzës. Ai ngre kokën e tij të rëndë për të më vështruar, për të parë se mos paraqes ndonjë rrezik.
‘Dezi, – i them unë. – Veterineri thotë se erdhi koha. A vjen brenda?’
Dezi tund kokën në shenjë mohimi dhe sytë i mbushen me lot. ‘Nuk vi dot, -pëshpërit ajo. -Nuk e shikoj dot.’
‘Mos e merr atë, – thotë vajza me flokët e purpurt. Vajza ka një theks gjerman. ‘Është e tmerrshme. Isha këtu dy muaj më parë me qenin tim plak dhe pastaj qava një javë.’
Vështroj vajzën gjermane, që nuk ka punë të flasë. Ajo është e fortë, pakëz e rëndë në vithet. Unë jam në moshën e gjyshit të saj. Nuk dua të flas për qenin e saj, i vdekur në këtë klinikë veterinare.’
Kthehem përsëri nga Dezi. ‘Të lutem, eja,’ – i them unë.
Por ajo thotë jo. Ajo më ka gatuar, më ka pastruar shtëpinë, është kujdesur për Xhejmsin kaq shumë vite sa nuk i numëroj dot. Detyra e saj është të bëjë atë që i them unë, por këtë nuk do ta bëjë. ‘Nuk mundem’ – thotë ajo dhe më përgjërohet.
Ndaj shkoj vetëm përsëri brenda në klinikë, ku Kordelia rri mbi tryezë. Sytë e saj nuk vështrojnë askund. Xhejmsi kishte të drejtë që e solli në shtëpi, që unë të kisha një gjë për t’u kujdesur.
‘Ti dukesh shumë keq, – më tha veterineri. -Ulu’.
Infermierja më jep një gotë ujë dhe më thotë diçka për të më qetësuar.
Mendoj për Xhejmsin, jetën tonë të gjatë së bashku, raftet e tij të këpucëve në dollap, rrobat e tij mbi dysheme. Konia është fija e fundit që e lidh atë me mua dhe tani – pritet. Së shpejti do të filloj të eci nëpër dhomë, duke vështruar askund, duke dëgjuar zëra që nuk janë atje.
‘Është vendimi yt,’ – thotë veterineri.
Unë tund kokën në shenjë pohimi.
‘Ju mund ta mbani,’ – thotë infermierja dhe e vë Kordelian mbi krahët e mi. Pastaj ajo vë një mbështetëse mbi këmbën time, si një pelenë, nën konen dhe mendoj se kjo do të jetë një gjë e keqe.
Kordelia nuhat dorën time, e lëpin njëherë dhe unë nuk jam më i sigurt rreth cilësisë së jetës së saj. Ajo mund ta ndjejë ende botën, mund të dashurojë akoma. Por pastaj kujtoj mëngjesin. Këmbët nuk e mbajnë dot. Dëshiroj një moment ta kisha marrë Simonën me vete, gruan time besnike, por ajo nuk i ka pëlqyer kurrë qentë. Alergjike. Doktori po punon – ai i lidh këmbët Kordelias dhe pastaj përgatit një gjilpërë. Besoj se do të gabojë, do ta ngulë në krahun tim. Por jo, ai e rrëshqet mbi këmbën e saj të hollë ku nuk mund ta imagjinoja se paskësh një venë.
Kordelia vështron rreth e rrotull dhomës për diçka. Duhet të presë pak minuta sa të veprojë qetësuesi. Ndjej pulsin te fyti i saj dhe mendoj përsëri se kjo gjë është gabim. Tre muaj më parë u ula në gjunjë të vija në lëvizje gjakun në këtë trup të imët dhe tani po e lë doktorin ta ngordhë. Ajo mbyll sytë dhe mendon që do t’i them se kjo gjë është gabim, por ai gjendet atje me një gjilpërë tjetër, me një injeksion tjetër. Kordelia dridhet, lëshon një psherëtimë të lehtë. Pastaj koka i varet, mjekra e saj gjendet në dorën time dhe fyti i zbutet. Pelena e bardhë mbi këmbën time bëhet e rëndë – ajo ka lëvizur përsëri nga vendi. Doktori e merr nga unë dhe infermierja më vë dorën mbi sup.
Jashtë, në dhomën e pritjes, vajza gjermane i ka hedhur krahun Dezit dhe të dyja po qajnë. Koka e qenit të stanit te gjuri i vajzës. Dezi më vështron mua me sytë e fryrë, të mbushur me lot dhe për herë të parë më shkon mendja se mos Kordelia do të jetë fija e fundit edhe për Dezin. Ajo mund të gjejë një punë tjetër të re dhe të fillojë përsëri. Mund të kujdeset për fëmijë, që e kënaqin ashtu si Kordelia. Do të ishte më interesante se sa me një të moshuar.
Futa dorën në xhep për kuletën, por recepsionistja nuk pranoi, duke shprehur dhe një gjest keqardhje. Kjo të paktën qenka diçka. Nuk të kërkojnë të paguash.
Po të rronim në fshat mund ta kishim mbështjellë Kordelian me një batanije dhe ta varrosnim, por nuk kemi gjë, ndaj e lamë te veterineri. Krahët sikur më janë prerë. Presim jashtë për taksi. Shoh një burrë plak që ecën në rrugë, pothuajse i kërrusur, akoma më i vjetër se unë. Ai duhet të ketë qenë i ri gjatë luftës, por aq i rritur sa për të luftuar, për të punuar apo për t’ia mbathur. Besoj se kam nevojë të mbaj diçka. Mendjen e kam të turbullt. Sapo vrava konen time. Taksia po merr kthesën.
Kthehem nga Dezi, që po shfryn hundët dhe vështron diçka në rrugë. Në flokët e saj të zinj tani duken ca thinja. Nuk e kisha parë kurrë atë jashtë, në dritë të diellit. Çanta e saj e verdhë e çelur, i varet në krah.
‘Mos më braktis’, – i them unë.
Dezi më vështron e çuditur. Sytë i ka të skuqur. Shoferi i taksisë po pret, i pa duruar. Unë mendoj që tani do të them gjithçka, do të flas për çdo gjë. Nuk ka shumë kohë.
‘Të lutem, mos më braktis,’ – i them unë.
Përktheu: Jorgji Qirjako
