Ndjesëtari

MILAN KUNDERA

Përsiatja e Alanit mbi kërthizën

Ishte muaji qershor, dielli mëngjesor po ngadhënjente mbi retë dhe Alani po çapitej ngadalë teposhtë një rruge të Parisit. Ai po vëzhgonte vajzat e reja: çdo njëra prej tyre kishte zbuluar kërthizën lakuriqe mes pantallonave, brezi i të cilave ndodhej shumë poshtë, dhe bluzave, prerja e të cilave ndodhej shumë lartë. Ai ndjente magjepsje, robërim, madje edhe trazim: a thua pushteti i tyre ndjellës buronte tashme jo me në kofshët, vithet, apo gjinjtë e tyre, por në atë vrimë vogëloshe e të rrumbullakët në qendër të trupit.

Kjo e shty të reflektonte: nëse një mashkull (apo një epokë) i sheh kofshët si burim i pushtetit ndjellës të femrës, si i përshkruan dhe përkufizon ai veçorinë e kësaj qasje erotike? Ai u përgjigj aty për aty: gjatësia e kofshëve është një shëmbëllim metaforik i rrugës së gjatë dhe magjepsëse (ndaj dhe kofshët duhet të jenë të gjata) drejt përmbushjes erotike. Pikërisht, i tha Alani vetes, edhe në mes të seksit gjatësia e kofshëve e vesh femrën me magjinë romantike të të paarritshmes.

Nëse një mashkull (apo një epokë) i sheh vithet si qendra e pushtetit ndjellëse të femrës, si e përshkruan dhe e përkufizon ai veçorinë e kësaj qasje erotike? Ai u përgjigj aty për aty: vrazhdësia, euforia, rruga më e shkurtër drejt qëllimit, një qëllim që të ndez edhe më me dyfishtësinë e tij.

Nëse një mashkull (apo një epokë) i sheh gjinjtë si burimi i pushtetit ndjellës të femrës, si e përshkruan dhe përkufizon ai veçorinë e kësaj qasje erotike? Ai u përgjigj aty për aty: shenjtërimi i femrës, Maria e Virgjër duke mëkuar Jezusin me gjirin e saj, organi mashkullor i gjunjëzuar përpara misionit fisnik të organit femëror.

Por si mund ta përkufizojmë erosin e një mashkulli (apo një epoke) , i cili e sheh burimin e pushtetit ndjellës të femrës në qendër të trupit, në kërthizë?
Pra: duke shëtitur nëpër rrugët e qytetit, shpesh ai do të mendonte për kërthizën, i pashqetesuar me përsiatje sorollatëse, madje duke treguar një kokëfortësi të çuditshme në këtë drejtim, sepse kërthiza i risolli nder mend një kujtim të largët: kujtimi i takimit të fundit me të ëmën.

Ishte dhjetë vjeç në atë kohë. Bashkë me të atin kishin shkuar vetëm me pushime, në një vilë të marrë me qira, me kopsht dhe pishinë. Ajo kishte qenë hera e parë, pas një mungese prej shumë vitesh, që ajo kishte ardhur t’i vizitonte. Ata të dy, ajo dhe ish burri i saj, u mbyllën në vilë. Për kilometra të tëra, dukej sikur ajri kishte mbetur pezull. Sa kohë kishte qëndruar ajo? Me shumë mundësi, jo më shumë se një apo dy orë, ndërkohë që Alani po freskohej në pishinë. Ai sapo kishte dale nga uji kur ajo kishte ardhur të ndahej me të. Ishte vetëm. Çfarë i kishin thënë njëri tjetrit? Ai nuk e mban mend. I kujtohet vetëm që e ëma qe ulur në një karrige prej kashte dhe ai, ende me robëbanjët e lagura, qëndronte në këmbë përballë saj. Fjalët që këmbyen janë harruar me kohën, por një çast ka ngelur i fiksuar në kujtesën e tij, një çast i skalitur thellë: nga karrigia e saj, ajo e kishte fiksuar vështrimin mbi kërthizën e të birit. Ai i ndjen ende mbi kërthizë ata sy. Një vështrim i vështirë për t’u lexuar: atij i dukej se shprehte një përzierje të pazbërthyeshme dhembshurie dhe përçmimi; buzët e së ëmës kishin marrë formën e një buzëqeshjeje (një buzëqeshje njëkohësisht e dhembshur dhe përçmuese); pastaj, pa u ngritur nga karrigia, ajo kishte zgjatur trupin drejt tij dhe, me gishtin tregues, i kishte prekur kërthizën. Menjëherë pas këtij akti, ajo qe ngritur në këmbë, e kishte puthur (vërtetë e kishte puthur? Ndoshta, por ai nuk mund ta thoshte me siguri), dhe qe larguar. Ai nuk e pa më kurrë.

Një grua del nga makina

Një makinë rrëshqet përgjatë rrugës ndanë lumit. Ajri i acartë i mëngjesit e bën edhe më mbytës peizazhin e shëmtuar, diku mes fundit të një periferie dhe fillimit të natyrës fshatareske, ku shtëpitë sa vinë e rrallohen dhe këmbësorët nuk duken gjëkundi. Makina ndalon ndanë rrugës; një grua del jashtë – e re, e bukur. Një fakt i çuditshëm: ajo e shtyn derën me kaq indiferencë saqë makina nuk mund të jetë e kyçur. Ç’do të thotë kjo neglizhencë, kaq e pamundur në këto kohë ku hajdutët gëlojnë? Mos gruaja është e shpërqendruar?

Jo, ajo nuk është e shpërqendruar; përkundrazi, fytyra i shpreh qartë vendosmërinë. Kjo grua e di çfarë kërkon. Kjo grua është vullnet i pastër. Ajo ecën rreth njëqind metra përgjatë rrugës, drejt një ure mbi lumë, një urë e lartë dhe e ngushtë, ku nuk mund të kalojnë makinat. Ajo hynë në urë dhe i drejtohet bregut tjetër. Disa herë ajo hedh sytë rreth e rrotull, jo si një grua që po pritet nga dikush, por për t’u siguruar që askush nuk po e pret.
Në mes të urës ajo ndalon. Në pamje të parë duket se po heziton, por, jo, nuk është hezitim apo ndonjë luhatje në vendosmëri; përkundrazi, është vetëm një hop të inkurajojë veten, ta çelikosë edhe më vullnetin. Vullnetin e saj? Për të qenë me preciz: urrejtjen e saj. Po, ai hop që i ngjau hezitimit është në fakt një apel që ajo i bën urrejtjes që ndjen për t’i ndenjur pranë, për t’i dhënë forcë, për të mos e braktisur as edhe për një çast.

Ajo ngre këmbën mbi parmak dhe lëshohet mbi boshllëk. Në fund të boshllëkut, ajo përplaset vrazhdë pas sipërfaqes së fortë të ujit dhe paralizohet nga i ftohti, por pas disa sekondash sa një jetë, ajo nxjerr kokën dhe, meqë është një notare e zonja, të gjitha instinktet e saj shpërthejnë kundër vullnetit për të vdekur. Ajo e zhyt përsëri kokën, detyron veten të pijë ujë, të bllokojë frymëmarrjen. Papritur, ajo dëgjon një britmë. Një britmë nga bregu tjetër. Dikush e ka parë. Ajo e kupton se nuk do të jetë e lehtë të vdesë dhe se armiku i saj më i madh nuk do të jetë refleksi kokëfortë i notares së sprovuar, por dikush të cilin nuk e kishte marrë parasysh. Asaj do t’i duhej të luftojë. Të luftojë për të shpëtuar vdekjen e vet.

Ajo vret

Ajo shikon në drejtim të britmës. Dikush është hedhur në ujë. Ajo peshon situatën: kush do të jetë më i shpejtë, ajo, në vendosmërinë e saj për të qëndruar nën ujë, për të pirë ujë, për të mbytur veten, apo ai, dikushi në ardhje e sipër? Kur ajo të ishte gjysmë e mbytur, me ujin në mushkëri, dhe kështu më e dobët, a nuk do e bënte kjo një pre më të lehtë për shpëtimtarin e saj? Ai do ta tërhiqte drejt bregut, do ta shtrinte mbi tokë, do t’i nxirrte ujin nga mushkëritë, frymëmarrje gojë-më-gojë, do të thërriste ndihmën e shpejtë, policinë, dhe ajo do të shpëtohej e do të përqeshej deri në fund të ditëve.
-Ndalo! Ndalo! – thërret burri.

Gjithçka ka ndryshuar. Në vend që të zhytet në thellësitë e ujit, ajo ngre kokën dhe merr frymë thellë të mbledhë forcat. Ai është pothuajse përpara saj. Ai është një djalë i ri, një adoleshent, i cili shpreson të bëhet i famshëm, të shohë fytyrën e tij në faqet e para të gazetave. Ai thjesht vazhdon të thërrasë: -Ndalo! Ndalo! Tani po zgjat dorën drejt saj dhe ajo, në vend që t’i shmanget, e mbërthen, e shtrëngon fort dhe e tërheq (bashkë me atë) poshtë, drejt fundit të lumit. Përsëri ai bërtet: – Ndalo! a thua ishte e vetmja fjalë që dinte. Por nuk ka për ta thënë më. Ajo nuk ia lëshon krahun, e tërheq drejt fundit, pastaj, me të gjithë trupin, e mbërthen nga pas dhe ia mban kokën nën ujë. Ai lufton mbas, spërdridhet, tashmë ka pirë ujë, përpiqet të godasë gruan, por ajo i qëndron si gur mbi shpinë; ai nuk mund të ta ngrejë kokën për të marrë ajër dhe pas shumë sekondash të gjata, një pafundësi, ai pushon së lëvizuri. Ajo e mban poshtë edhe ca; a thua, e lodhur dhe duke u dridhur, po pushon përkrah tij. Pastaj, e bindur që tjetri poshtë saj nuk do të lëvizte më, ajo e lëshon dhe i kthen krahët, drejt bregut të lumit nga kishte ardhur, sikur po kërkonte të mos linte brenda vetes as një hije të asaj çka sapo kishte ndodhur.

Por çfarë po ndodh? Mos vallë e ka harruar planin e saj? Pse nuk po e mbyt veten, meqë personi që u përpoq t’i rrëmbente vdekjen nuk është më gjallë? Pse, tani që është e lirë, ajo nuk kërkon më të vdesë?

Jeta e ripërtërirë papandehur ka qenë një lloj tronditjeje që i ka thyer vendosmërinë; ajo e ka humbur forcën të përqendrohet tek vdekja. Ajo po dridhet, tashmë e zhveshur nga çdo vullnet, nga çdo energji; mekanikisht, ajo noton drejt vendit ku kishte braktisur makinën.
Ajo kthehet në shtëpi

Pak nga pak, ajo ndjen se uji po e humbet thellësinë, këmbët i prekin tabanin e lumit, përpiqet të ecë drejt; këpucët i ngecin në llum dhe nuk ka fuqi t’i kërkojë; ajo del nga uji këmbëzbathur dhe i ngjitet bregut drejt rrugës.

Bota e rizbuluar ka një pamje aspak mikpritëse dhe papritmas ajo mbërthehet nga ankthi: nuk i ka me vete çelësat e makinës! Ku janë? Fundi i saj nuk ka xhepa!
Kur je nisur drejt vdekjes, ti nuk shqetësohesh për ato çka humbet gjatë rrugës. Kur ajo kishte braktisur makinën, e ardhmja nuk ekzistonte. Ajo nuk kishte asgjë për të fshehur. Por tani, papritur, asaj i duhet të fshehë gjithçka. Të mos lërë asnjë gjurmë. Ankthi erdhi e u bë më mbytës: Ku janë çelësat? Si të shkojë në shtëpi?

Ajo mbërthen dorezën, tërheq derën e makinës dhe, për habinë e saj, ajo hapet. Çelësat po e presin, të braktisur mbi kroskot. Ajo ulet përpara timonit dhe i vendos këmbët e zbathura mbi pedale. Ende po dridhet. Këmisha e saj, fundi i saj janë të lagura dhe uji i piset i lumit po pikon kudo. Ajo kthen çelësin dhe makina largohet.

Njeriu që u përpoq ta mbante në jetë ka vdekur i mbytur dhe njeriu që ajo u përpoq të vriste në barkun e saj është ende gjallë. Ideja e vetëvrasjes është përjashtuar përfundimisht. Jo më një herë të dytë. Djali i ri ka vdekur, fetusi jeton dhe ajo do të bëjë gjithçka është e mundur që askush të mos zbulojë çfarë ka ndodhur: Si të dalë nga makina pa u parë? Si të rrëshqasë, pa u vënë re, me rrobat e lagura, përpara dritares së recepsionistes?
Alani ndjeu dikë të përplasej dhunshëm me shpatullën e tij. – Hapi sytë, idiot!
U kthye dhe pa një vajzë t’i kalonte përpara në trotuar, gjithë vrull dhe energji.
-Më fal! – i thirri nga mbas (me zërin e tij delikat).
-Hajvan – iu përgjigj ajo (me zërin e saj të vendosur) pa u kthyer.

Ndjesëtarët

Dy ditë më vonë, i vetëm në apartamentin e tij, Alani vuri re se ende ndjente dhimbje në shpatull dhe arriti në përfundimin se gruaja, që e kishte përplasur në rrugë me aq vrull, duhej ta kishte bërë atë më qëllim. Ai nuk mund ta harronte dot zërin e saj kumbues tek e shante “idiot” dhe përsëri dëgjoi ndjesën e tij përgjëruese, “më fal”, të pasuar nga “Hajvan!” Edhe kësaj radhe, ai kishte kërkuar ndjesë për asgjë! E pse gjithmonë ky refleks idiot për të kërkuar ndjesë? Nuk mund ta harronte dot ndodhinë në fjalë dhe ndjeu se duhej të fliste me dikë.

I telefonoi të dashurës, Madalenës. Ajo nuk ishte në Paris dhe celularin e kishte të fikur. Ndaj i ra numrit të Çarlit dhe sapo dëgjoi zërin e shokut kërkoi menjëherë ndjesë:
– Më fal që të shqetësova! Por s’jam fort në terezi dhe dua të flas me dikë.
– Ke gjetur momentin e duhur. As unë s’jam në humor. Po ti çne?
– Jam i zemëruar me veten. Pse gjithmonë e gjej një arsye të ndihem fajtor?
– Kjo nuk është dhe aq e tmerrshme.
-Të ndihem apo jo fajtor, them se kjo është çështja. Jeta nuk është veçse një luftë e të gjithëve kundër të gjithëve. Kjo dihet. Por si funksionon kjo luftë në një shoqëri të civilizuar. Njerëzit nuk mund ta sulmojnë njëri tjetrin si tu teket. Prandaj ata mundohen të projektojnë ndjenjën e fajit dhe të turpit që pason tek njëri tjetri. Ai që arrin ta bëjë tjetrin të ndihet fajtor, fiton! Ai që rrëfen krimin humbet! Ti je duke ecur në rrugë, i zhytur në mendimet e tua. Ja ku vjen një vajzë dhe përplaset drejt e mbi ty, a thua është i vetmi person në këtë botë, pa parë as majtas, as djathtas. Përplaseni të dy. Dhe tani vjen momenti i të vërtetës: Kush do t’i hakërrehet tjetrit dhe kush do të kërkojë ndjesë? Një situatë klasike: në fakt, të dy janë njëkohësisht “përplasës” dhe “të përplasur”. E megjithatë, disa njerëz, menjëherë dhe fare spontanisht, gjithmonë e konsiderojnë veten si “përplasësi” dhe rrjedhimisht si fajtorë. Ndërsa të tjerët, menjëherë dhe fare spontanisht, gjithmonë e konsiderojnë veten si “i përplasuri” dhe si rrjedhim në anën e të drejtës, gati për ta akuzuar tjetrin dhe për ta ndëshkuar. Po ti, në të njëjtën situatë, do të kërkojë ndjesë apo do të akuzoje?
– Unë? Sigurisht që do të kërkoja ndjesë.
– Ah, miku im i mirë, edhe ti i përket armatës së ndjesëtarëve. Ti pret ta zbutësh tjetrin me ndjesën tënde.
-Absolutisht!
-Pikërisht, këtu gabon! Ai që kërkon ndjesë po e shpall veten fajtor. Dhe nëse e shpall veten fajtor, ti po e inkurajon tjetrin të vazhdojë me fyerjet, fajësimet, publikisht, deri në vdekje! Të tilla janë pasojat e pashmangshme të ndjesës së parë!
-E vërtetë, kjo! Njeriu nuk duhet të kërkojë ndjesë. E megjithatë, unë preferoj një botë ku të gjithë kërkojnë ndjesë, pa përjashtim, më kot, me tepricë, pa asnjë arsye, ta mbysin njërin tjetrin me ndjesa.

Alani mori celularin dhe i telefonoi edhe njëherë Madalenës. Por zilja e saj ra e ra pa përgjigje. Ashtu siç bënte shpesh në situata të ngjashme, ai e drejtoi vëmendjen mbi një foto të varur në mur. Nuk kishte tjetër fotografi në apartament, veç asaj: fytyra e një gruaje të re – e ëma.

Disa muaj pas lindjes së Alanit, ajo e kishte lënë të shoqin, i cili, në përputhje me sjelljen tij të matur, nuk u shpreh kurrë keq për të. Ai ishte një burrë i ndjeshëm dhe fisnik. Fëmija nuk e kuptonte si një grua mund të braktiste një burrë kaq të ndjeshëm dhe fisnik, dhe aq më pak kuptonte si ajo mund të braktiste të birin, i cili ishte gjithashtu (Alani ishte i ndërgjegjshëm për këtë), që nga fëmijëria (për të mos thënë që nga lindja), një njeri i ndjeshëm dhe fisnik.
-Ku jeton ajo? – e kishte pyetur të atin.
-Ndoshta në Amerikë.
-Ç’do të thuash me “ndoshta”?
-Nuk ia di adresën.
-Por ajo e ka për detyrë të ta japë!
-Ajo nuk më detyrohet asgjë!
-Po mua? Nuk do të marrë lajme prej meje? Nuk do të dijë se çfarë po bëj? Nuk do të dijë se mendoj për të?
Një ditë i ati e humbi kontrollin.
-Meqë po këmbëngul, po ta them: mamaja jote nuk donte kurrë që ti të lindje. Ajo nuk donte kurrë që ti të ishe këtu, të zhyteshe në atë kolltukun aty, ku të pëlqen të rehatohesh. Ajo nuk donte të kishte asgjë të bënte me ty. Më kupton tani?
I ati nuk ishte një njeri agresiv. Por, pavarësisht vetëpërmbajtjes së madhe, ai nuk kishte arritur të fshihte mosmarrëveshjen e thellë me një grua që ishte përpjekur të pengonte ardhjen në jetë të një qenie njerëzore.
Tashmë e kam përshkruar takimin e fundit të Alanit me mamanë e tij, aty pranë pishinës, në një vilë me qira. Ai ishte dhjetë vjeç në atë kohë. Babai i vdiq kur ishte vetëm gjashtëmbëdhjetë. Disa ditë pas funeralit, ai mori një foto të se ëmës nga një album i familjes, e vendosi në kornizë dhe e vari në mur. Pse nuk kishte asnjë foto të të atit në apartament? E palogjikshme? Sigurisht. E padrejtë? Pa dyshim! Por ja që kështu është. Në muret e apartamentit të tij ndodhet e varur vetëm një fotografi: ajo e së ëmës. Me të cilën, njëherë në kaq, ai bashkëbisedon.

Si të sjellësh në jetë një Ndjesëtar

-Pse nuk abortove? Të ndaloi ai?
Një zë u dëgjua nga fotografia:
-Këtë nuk ke për ta ditur kurrë. Gjithçka që përfytyron për mua është thjesht një përrallë. Por më pëlqejnë përrallat e tua. Edhe kur më bëre vrasëse, e cila mbyti një njeri tjetër në lumë. Më pëlqeu e gjitha. Kështu vazhdo, Alan. Më trego një histori. Jepi, fantazo! Po të pres sy e veshë.

Dhe Alani fantazoi. Ai përfytyroi të atin në trupin e mamasë. Përpara se të bënin seks, ajo e kishte paralajmëruar: – Nuk e kam marrë pilulën, ki kujdes! Ai e kishte siguruar, qetësuar. Kështu, ajo bën dashuri plot besim, pastaj, kur vëren shenjat e para të orgazmës të shfaqen në fytyrën e të shoqit, pastaj të shtohen, ajo i thërret: -Kujdes! pastaj –Jo! Jo! Nuk dua! Nuk dua! Por fytyra e burrit po skuqet gjithnjë e më shumë, e kuqe dhe neveritëse; ajo shtyn kundër peshës së rëndë të atij trupi që po e ngjesh gjithnjë e më fortë pas vetes, ajo lufton, por ai e mbështjell, e ngjesh edhe më pas vetes, dhe papritur ajo i bie në të: kjo nuk është verbëria e pasionit, porse vullnet i pastër – i ftohtë, i paramenduar – ndërsa për të është më shumë se vullnet, është urrejtje, një urrejtje edhe më e egër sepse beteja është e humbur.
Kjo nuk ishte hera e pare që Alani përfytyronte prindërit duke bërë seks; ky seks e hipnotizonte dhe e shtynte të mendonte se çdo qenie njerëzore ishte një kopje ekzakte e çastit të ngjizjes së tij. Ai qëndroi përpara pasqyrës dhe studioi fytyrën për ndonjë gjurmë të atyre dy urrejtjeve paralele, të cilat e kishin sjellë në jetë: urrejtja e burrit dhe urrejtja e gruas në çastin e orgazmës së burrit, urrejtja e fisnikut dhe fizikisht të fortë të çiftuar me urrejtjen e kurajozes dhe fizikisht të dobët.

Dhe ai del në përfundimin se fryti i asaj urrejtje të dyfishtë nuk mund të ishte veçse një ndjesëtar. Ai ishte fisnik dhe inteligjent si i ati; dhe ai do të ishte gjithmonë një i paftuar, ashtu siç e kishte parë e ëma. Një njeri që është njëkohësisht i paftuar dhe fisnik është i dënuar, sipas një logjike të paepur, të kërkojë ndjesë gjithë jetën e tij. Ai e vështroi përsëri fytyrën e varur në mur dhe pa përsëri gruan, e cila, e mundur, me rrobat e lagura, rrëshqet pa u pikasur përpara dritares së recepsionistes, ngjit shkallët dhe, këmbëzbathur, kthehet në apartamentin ku do të rrijë derisa i paftuari të dalë nga trupi i saj. Dhe ku, vetëm pak muaj më vonë, ajo do t’i braktisë të dy.

Pema e Evës

Alani qe ulur në dyshemenë e apartamentit, mbështetur pas murit, me kokën varur mbi gjoks: Ndoshta qe përgjumur? Një zë femre e zgjoi.
-Më pëlqen gjithçka që më ke treguar deri tani, më pëlqen gjithçka që po trillon dhe nuk kam asgjë për të shtuar. Mbase me përjashtim të kërthizës. Në mendjen tënde, shëmbëlltyra e femrës pa kërthizë është ajo e një engjëlli. Për mua është Eva, femra e parë. Ajo nuk u lind nga barku, por nga një kaprico, një tekë e Krijuesit. Ishte pikërisht vulva e saj, vulva e një femre pa kërthizë, nga ku lindi kordoni i parë i kërthizës. Nëse do t’i besojmë Biblës, edhe kordonët e tjerë: me një burrë të vogël apo me një grua të vogël në anën tjetër. Trupat e meshkujve mbetën pa vazhdimësi, plotësisht të papërdorshëm, ndërsa nga organi seksual i çdo gruaje lindi një tjetër kordon, me një tjetër femër apo mashkull në fundin tjetër, dhe të gjithë këta, me miliona e milionë herë, u kthyen në një pemë të jashtëzakonshme, një pemë e formuar nga një pafundësi trupash, një pemë degët e së cilës arritën kupolën e qiellit. Përfytyroje! Kjo pemë gjigante i ka rrënjët në vulvën e një femre fillikate, femrës së parë, Evës së shkretë dhe pa kërthizë.
-Kur ngela shtatzënë, e pashë veten si pjesë e asaj peme, duke u varur në një prej kordonëve të saj, dhe ti, nuk kishe lindur ende – të përfytyrova duke pluskuar në boshllëk, i kapur pas kordonit që dilte nga trupi im, dhe nga ai moment ëndërrova për një vrasës aty poshtë, poshtë, tek i priste fytin gruas pa kërthizë. E përfytyrova trupin e saj në grahmat e vdekjes, tek dekompozohej, derisa e gjithë ajo pemë gjigante, që ngrihej nga trupi i saj, tashmë pa rrënjë, pa bazë, niste të binte. Pashë kurorën e pafund të degëve të saj të rrëzohej në një re gjigante pluhuri dhe, më kupto, ajo çka po ëndërroja nuk ishte fundi i historisë njerëzore, fshirja e çdo të ardhmeje; jo, jo, ajo çfarë kërkoja ishte zhdukja e plotë e njerëzimit, me të kaluarën dhe të ardhmen bashkë, me gjenezën dhe me fundin, bashkë me të gjithë trungun midis, me të gjithë kujtesën, me Neronin dhe Napoleonin, me Budën dhe Jezusin. Unë doja asgjësimin e plotë të pemës me rrënjët në barkun e vogël dhe pa kërthizë të asaj gruas së parë torollake, e cila nuk e dinte se ç’po bënte apo ç’tmerre do të vuanim për aktin seksual mjeran të saj, i cili me siguri nuk i ka dhënë aspak kënaqësi.
Zëri i të ëmës heshti dhe Alani, mbështetur pas murit, u përgjum përsëri.

Dialog mbi një motoçikletë

Mëngjesin e të nesërmes, Alani do të takohej me miqtë e tij, Ramonin dhe Salibanin, përpara muzeut pranë Kopshteve të Luksemburgut. Përpara se të dilte, ai u kthye të përshëndeste të ëmën në fotografi. Pastaj zbriti në rrugë dhe u drejtua për nga vendparkimi i motoçikletës së tij, jo shumë larg apartamentit. Teksa po i hipte motorit, pati ndjesinë sikur dikush iu mbështet pas shpine. Sikur Madalena të ishte aty dhe po e cikte lehtë. Iluzioni e preku; i dukej se shprehte dashurinë që ndiente për atë vajzë. Ai ndezi motorin.
Pastaj dëgjoi një zë pas tij: – Doja të flisnim ca më gjatë.
Jo, nuk ishte Madalena; ai njohu zërin e të ëmës.
Trafiku qe rënduar dhe ai dëgjoi përsëri zërin e saj: – Dua të sigurohem të mos ketë asnjë keqkuptim mes nesh, porse ta kuptojmë mirë njëri tjetrin…
Atij iu desh të frenonte. Një këmbësor kishte shkarë mes dy makinave për të kaluar rrugën dhe u kthye nga Alani me një gjest kërcënues.
-Po tregohem e sinqertë. Gjithmonë kam menduar se është e tmerrshme të sjellësh në jetë një njeri që s’ta ka kërkuar një gjë të tillë.
-E di, – tha Alani.
-Shiko vërdallë. Nga gjithë këta njerëz, askush nuk ka ardhur në këtë botë me vullnetin e vet. Sigurisht, kjo që sapo thashë është e vërteta më e rëndomtë në jetë. Kaq e rëndomtë, kaq e thjeshtë, sa nuk e shohim më, nuk e dëgjojmë më.
Për minuta të tëra ai e mbajti motorin në të njëjtën korsi, mes një veture dhe një kamioni, të dyja duke i bërë presion të hapte krahun.
-Të gjithë gërthasin për të drejtat e njeriut. Të vjen të shkrihesh! Ekzistenca jote nuk mbështetet në kurrfarë të drejtë. Këta mbrojtës të të drejtave njerëzore nuk të lejojnë as të zgjedhësh vetë si t’i japësh fund jetës.
Drita e semaforit në kryqëzimin përpara u bë e kuqe. Ai ndaloi. Këmbësorët në të dyja anët e rrugës u nisën për në kahet e kundërta.
E ëma vazhdoi:
-Shikoji mirë, të gjithë ata! Shikoji! Të paktën gjysma e këtyre që po sheh janë të shëmtuar. Të jesh i shëmtuar – mos është edhe kjo një e drejtë njerëzore? E di ti ç’do të thotë të mbartësh me vete shëmtinë tënde një jetë të tërë? Pa as një moment prehje? Apo organi yt? Ti nuk e zgjodhe atë. Apo ngjyrën e syve? Apo vendin tënd? Apo mamanë tënde? Asnjë nga ato që kanë rëndësi. Të drejtat që mund të ketë një njeri kanë të bëjnë me gjëra pa vlerë, për të cilat nuk ka asnjë arsye të luftosh apo të shkruar deklarata hijerënda!
Ai po i jepte përsëri motorit. Zëri i se ëmës u bë më i shtruar:
-Ti je këtu ashtu siç je sepse unë isha e dobët. Ishte faji im. Më fal!
Alani heshti; pastaj foli, i qetë:
-Më thuaj, çfarë të bën të ndihesh fajtore? Fakti që nuk ishe aq e fortë sa të ndaloje lindjen time? Apo që nuk e ndave jetën tënde me timen, e cila, meqë po flasim, nuk është dhe aq keq.
Pas njëfarë pauze, ajo u përgjigj:
-Ndoshta ke të drejtë. Kjo më bën dyfish fajtore.
-Jam unë ai që duhet të kërkojë ndjesë, – tha Alani. – E ktheva jetën tënde përmbys krejt i paftuar. Të bëra të ikje në Amerikë.
-Mjaft kërkove ndjesë! E çfarë di ti për jetën time, ti idiot i vogël! A mund të të thërras idiot? Po, mos mu zemëro; për mendimin tim ti je një idiot. Dhe ti e di nga të vjen kjo idiotësi. Nga mirësia jote! Mirësia jote qesharake!
Ai mbërriti në Kopshtet e Luksemburgut.
-Mos protesto dhe më lër të kërkoj ndjesë, – tha ai. – Unë jam një ndjesëtar. Kështu më bëtë ju, ti dhe ai. Dhe, si i tillë, si një ndjesëtar, unë jam i lumtur. Ndjehem mirë kur i kërkojmë ndjesë njëri tjetrit, unë dhe ti. A nuk të bën të ndihesh mirë, kur i kërkojmë ndjesë njëri tjetrit?