Erka Godo
– Mirëmëngjes, zoti Asaf!
Zëri i zonjës Hadije, i ngjirur nga një gjumë pleqërishte, erdhi nga vllaja e luleve rrëzë murit. Fytyra e saj e verdhë meit, me sytë gjysëm mbyllur u ngrit ngadalë mes gjetheve, si një hënë e shuar. Nuk mund të kish në botën e të gjallëve e mbase edhe në atë të të vdekurve qënie më të shëmtuar. Flokët e rrallë të trashë, të hapur si degë mbi kokë nga një elektricitet konstant, lëkura e zhubrosur, e shqitur, e varur si leckë mbi kockat e fytyrës, kjo ishte pamja e parë që ndriçonte ditën e zotit Asaf.
E megjithatë zoti Asaf, ishte një burrë i sjellshëm. I vinte dorën mbi sup dhe gjente për të një fjalë të mirë, sa herë hynte e dilte. Në këmbim zonja Hadije i vinte qumështin çdo ditë tek dera, i bënte ndonjë pazar të vogël dhe i pastronte si mundej dhomën një herë në javë, po sidomos rrinte e heshtur dhe ecte në majë të gishtave kur zoti Asaf kishte ato dhimbjet e forta të kokës.
– Ka një mí në dhomë, zonja Hadije, – tha zoti Asaf. – S’kam mbyllur sy sonte.
– Oh!…Vërtet? – Zonja Hadije vuri dorën mbi zemër si e trembur. Macja plakë i fërkohej pas këmbëve.
– I vogël ishte, po me siguri do ketë edhe një mí të madh.
– Mos u bëj merak. E rregullojmë… tha ajo, me atë shprehjen enigmë, që duhej të ishte gëzimi i të qenit e dobishme.
– Zonja Hadije… Ai i vuri dorën mbi supin e thatë dhe ndjeu atë gungën e klavikulës si një bokoll e dalë vendit. I erdhi keq dhe i erdhi të ndjetë. Çdo gungë kish një lloj lidhje me vdekjen.
Vetullat e zonjës Hadije u ngritën me mundim hark mbi ballë, rrudhat lëvizën të gjitha bashkë, në pritje. Kjo ishte një shprehje lumturie, që e merrte sa herë zoti Asaf i linte një porosi. Po zoti Asaf s’kish asgjë për t’i thënë. Pati vetëm dëshirë ta frikësonte si një lloj hakmarrje të pakuptimtë që i shkaktonte një kënaqësi të errët. Rregulloi mbi ballë kapelen e bardhë prej lini të kollarisur, dhe shkoi udhëzës së oborrit ndërsa ndjeu përsëri atë kumbimin e shurdhët brenda kokës, që u shndërrua në një goditje ritmike në rrëzë të veshit. Dhimbja po i kthehej përsëri. Kishte përpara një ditë të ngjeshur, të rëndësishme. Gjëra që kishin të bënin me të ardhmen, dukej se do të vendoseshin pikërisht atë të mërkurë. Çdo gjë e rëndësishme në jetë mund të vendosej vetëm në ditë të mërkurë.
Zoti Asaf nuk ishte nga ata njerëz që kanë një jetë të shquar. Po i afrohej të pesëdhjetave dhe nuk kishte më shpresën të hidhte farën e tij gjëkund, të krijonte një jetë të re. Po sidomos as dëshirën. Flautist në orkestrën simfonike. Nëse do ta kalosh jetën pa telashe, mos dil në krye e mos rri në fund. Gjej një orkestër, bjeri ndonjë vegle ç’të mundesh, po jo instrument i parë. Mund ta shtysh kohën edhe duke shkundur marakasin. Zoti Asaf e kishte rregulluar jetën me nikoqirllëk. Hante pak, nuk pinte kurrë dhe mbante dritën ulur mbrëmjeve kur nuk kish koncert, po sidomos nuk bënte pushime që të thëthinin tërë kursimet e vitit. Në tridhjetë vite kish arritur të kursente plot dhjetëmilion lekë, që i mbante fshehur në kuti metalike, nën dërrasën e dyshemesë, si një zahire për ditë të keqe.
Por një javë më parë, i kish hequr gjysmat me shpirt në dhëmbë, për një punë gjyqi. Pjesën e mbetur e kishte siguruar në një vrimë brenda oxhakut, si i numëroi më zë tre herë, duke ngjyer gishtin me pështymë. Një oxhak që nuk qe ndezur kurrë dhe ia kishin zënë grykën me teneqe se shpesh andej zbriste gjarpri nga çatia. Nuk guxonte kush të fuste dorën.
Nxitoi. Provat fillonin në orën dhjetë. Në orën një do të shkonte për një vizitë në spital. Kishte kohë që migrenat e tij ishin bërë të padurueshme. I kërcisnin kockat e kokës sikur do të shqepeshin. Po ajo që e lodhte më shumë ishte ai boshllëku pa ngjyrë që linte pas kriza. Shqisat e tij kishin humbur ndjeshmërinë. I njëjti ushqim pa aromë, të njëjtat libra që thoshin asgjë, e njëjta kohë pa dritë, e njëjta bukuri e klonuar. Bota ishte rrafsh. As muzika nuk e bënte të ndjehej më mirë. Me siguri do kishte ndonjë polip në hundë, nga ata që rriten në heshtje a ndonjë kërpudhë në mukozë. Njeriu bashkëjeton me lloj lloj parazitësh të pështirë e të bezdisshëm. Po mbase kish edhe ndonjë tumor në kokë. Ndjente që po i afrohej së keqes me nxitim, po sidoqoftë duhej të mbahej. Të mbaronte ca punë. Ishte më tepër çështje nderi.
Si i ra fyellit tre orë, duke ndjerë djersën t’i shkonte çurk nga rrëza e veshit nën mjekër e si u end në muzikën e pyllit norvegjez, pa ndjerë asnjë fëshfërimë, Asafi futi veglën në kuti dhe e mbylli me ngadalë duke e fërkuar me dorë, me kujdesin e dashurinë e njeriut që ndahet nga diçka e dashur. Me siguri doktori do t’i thosh që kishte tumor në kokë dhe se dhjetori do të ishte muaji i fundit. Nuk do ta arrinte koncertin e vitit. Kjo i shkaktoi një gëzim të papritur, sepse në atë çast ndjente nevojën e një keqardhjeje të thellë. Po nga kush? Kërkoi rrotull me mendje. Orkestrantët nxitonin të dilnin nga ai ferri 40 gradësh, të pinin një ujë me akull tek kafeneja në bodrum. Mbase do të nxirrnin ndonjë lot të thatë në ceremoninë mortore. Po me siguri do hidhërohej motra e tij, një hidhërim që do të mpakej rrugës, aq larg sa jetonte. Në krahun tjetër të botës.
Në orën një u gjend tek dera e spitalit si njeriu më i mjerë në gjithësi, po në orën dy e gjysëm doli andej me gëzimin e të dënuarit me vdekje që i falin jetën me një ferman në çastin e fundit. Nuk kishte as polip, as kërpudha dhe as tumor në tru, thjesht migrenë, të cilës nuk i kishte bërë derman as vetë mbretëresha e Anglisë. Një sëmundje e fisme, që mund ta kishin vetëm njerëzit me një intelekt superior. Ndërsa shkonte rrugës së nxehtë drejt gjykatës, nisi të bënte llogaritë e viteve. Në ajrin e nxehtë endej një aromë e ëmbël poleni. Tani e kishte kohën me bollëk, mund të jetonte mirë edhe tridhjetë vjet dhe t’i binte fyellit. Një burrë që i dukej se e njihte shkonte përpara duke u lëkundur në hallin e tij.
Zoti Asaf doli nga salla e gjyqit duke përplasur derën fort, ndërsa i uronte gjykatësit me gjithë shpirt vdekjen. Atij dhe familjes ku të ish. Ndjeu një forcë të errët, si një goditje e beftë nga lart, aq pranë zverkut të tij, sa humbi këmbët e shkoi shtrembër me kokën të zgjatur përpara. Një copë suvaje u shkëput e ra në dysheme. Mbase Zoti, me të madh të tij, po e dënonte atë vetë për këto dëshira të fshehura.
Kishte dhënë gjysmën e kursimeve të jetës, ato që kishte hequr nga kutia në dysheme, dhe e kishte humbur gjyqin në mënyrën më të habitshme. Ndërsa kapërcente shkallët dy nga dy, t’i ikte të keqes, u betua se kurrë, për asnjë arsye nuk do të afrohej më në ndonjë derë gjykate. U ul në një stol në hyrje të merrte veten. Nga jashtë vinte një dritë e nxehtë verbuese. Roja brenda kabinës u zgjat.
– Prit jashtë zotni! – tha ai me autoritetin shpërfillës që i jepte dera e gjykatës.
Asnjë pemë rrotull. Asafi u shty rrëzë murit duke kërkuar hijen më kot.
– Largohu nga muri zotni, – tha prapë roja përmes xhamit. – Nuk lejohet!
Ky roja duhej të vdiste, nuk do të humbiste gjë bota. Përkundrazi. Të vdiste aty brenda në kalibe i goditur nga një damlla!
Digjnin gurët e trotuarit. I përvëlonin shputat e këmbëve përmes shollëve të holla. Kapërceu rrugën kryesore dhe u kthye të shihte për herë të fundit godinën e drejtësisë që të kallte datën, me gurët e hirtë të vajisur në një krah, që merrnin në diell shkëlqimin e varakut të ceremonive mortore. Sidoqoftë, ai gjykatësi e kish hak të vdiste, i gjithë trupi gjykues me të. Të bëhej drejtësi nga lart! Shkoi nga një cep i troturait në tjetrin duke u përpjekur t’i vidhej diellit të zjarrtë që zbriste gjithnjë më poshtë. Qyteti ishte i topitur, i trullosur në gjumin e zhegut. I rrinte në sy ajo shtëpia e bardhë në breg të detit Jon mbi një kodër blu gjithë ullinj. Me oborr të vogël mbjellë me portokalle e me një vijë uji që e sillte dëborën e shkrirë nga majat. Parajsa mbi dhe! E kishte humbur! Kushërinjtë e tij të parë, që i ati i kishte shkolluar në Tiranë njëri pas tjetrit, duke i ushqyer e mbathur me këpucë të reja çdo 29 nëntor, këta kushërinjtë pra, me të cilët duhej të ndante gjënë, kishin bërë nga një hotel për kokë, sipas stilit grek, me ballkone të bardha rreth e rreth e me tavernë në bodrum, ku këndonte një natë po e një jo, një këngëtare greke që të ngrinte shpirtin dhe rrobat peshë. Ksehaseshin turistët e fshatarët. E kishin përzënë me terezi po pa kthim. Ca njerëz vërtet duhej të iknin nga kjo botë. Edhe këta kushërinjtë. Të gjithë, pa përjashtim.
Në rrugën e Dodanëve bënte fresk. Trungjet e hirtë të katalpave, të lëmuar nga një dritë ergjëndi, fletët e gjera dy pëllëmbë që lëkundeshin lehtë si mëngë të palosura, hija e lartë nga vareshin frutet e gjata si gjarpërinj të tharë, të gjitha këto i përkisnin mbase gjyqit të fundit. Koha depërtonte në ndonjë pllakëz drite si një sulm i qiellit.
Tani kish mbetur pa tokë dhe paratë kishin vajtur në hiç.
Duhej të mësonte kush dhe si e kish gënjyer. Avokati kishte mbetur brenda në gjykatë. Këmbët po e çonin tek zyra e noterit. Së largu dalloi se dera qe e mbyllur. E bardhë, si një varr në diell. E habitshme, se ajo qe e vetmja zyrë në qytet që rrinte hapur njëzet e katër orë. Një kioskë një pëllëmbë, me tavolinën në hapësirën që shërbente si derë e si penxhere, një pamje që nuk të ngjallte besim as te saktësia e dokumentave as tek jetëgjatësia, po sidoqoftë njeriu mbaronte aty çdo punë. Tek muri anësor qe varur një listë e gjatë dy fletëshe, me gërma të fuqishme, pa ndroje. Përkthime në shtatë gjuhë, aplikime për viza, për llotarinë amerikane, kërkesa për gjyq, shitje makinash, deklarata, testamente… Asafi u afrua të sigurohej që nuk kishte njeri, me ndjenjën se pas derës së mbyllur, në ndonjë vrimë kishte vënë syrin noteri. Ai burreci i vogël, me ballin të lartë sa gjysma e fytyrës, me gjyslykët të lidhura me llastik pas kokës për shkak të hundës së hollë si fletë peshku, gjithnjë i përkulur mbi një kompjuter të vjetër nga dilnin gjithfarë kabllosh, nuk të shihte kurrë drejt në sy.
Trokiti fort, asnjë përgjigje. E megjithatë dikush duhej të ishte brenda asaj vrimës. Mbase noteri kishte vdekur brenda nga vapa.
“Le të vdesë edhe ky!” mërmëriti. U kthye pa ditur ku do shkonte.
Mbase ia kishte hedhur edhe avokati vetë. Kishte shumë nga ata që hanin me dy lugë. Nuk ju skuqej as balli, as faqja. Në shpatull i shponte një pikë e nxehtë si ta përshkonte një vështrim i ngulur.
Tek nevojtoret publike, afër kinema Partizanit këmbeu trotuarin. Era e urinës së përjetshme që ndizej nga vapa, i zuri grykën. Nxitoi të ikte, po një lloj vegimi fluturak e mbajti në vend. Pisha e lartë u përkul lehtas mbi vete. Vllajat me vjollca, si fytyrëza të vockla të qeshura tallëse, drithëruan në ajër. Në buzë të rrugës, tek një makinë xhip e modës së fundit, me rrotat e larta e xhamat e zinj, rrinte mbështetur një burrë i gjatë, i dobët si skelet, me gjyslykë të bardha e flokët të hedhura anash.
Burri e shihte ngultas, pastaj në çast lëvizi vendit si të shihte një çudi dhe iu afrua me hapa të mëdhenj, të drunjtë, hapi krahët në një përqafim të gjerë dhe e pështolli në gjoks. Mbante erë kolonjë të freskët.
– Po ku je mor profesor! Ha, ha, ha!
E largoi nga vetja ta shihte më mirë.
– Hajde, hajdeee!?…
Ai e afroi prapë, e largoi edhe një herë duke tundur kokën si me qortim dhe e shtrëngoi edhe një herë.
– Hej zot, sa vjet kemi pa u parë! Ë?… sa vjet thua?… mbase njëzet, që në dhjetëvjetorin e maturës.
– Aq më duket…Shumë kemi. Po, po.
– Gjithnjë në orkestër ë?
– Në orkestër, – tha Asafi, ndërsa po rrëmonte me shpejtësi në kujtesë emrin e mikut.
– Pa shih, pa shih, s’paske luajtur vendit hiç! Muzika vëlla, muzika, të mban të ri!
Ai i mbante shpatullën dhe e shihte në sy me merak.
– Çfarë ke? Sikur s’më dukesh aq mirë…
– Mirë jam. Mirë fare…
– Nuk je mirë babush, më thuaj, mbase të ndihmoj.- Miku ngriti shpatullat pak më lart dhe pa larg si një njeri që mund të të zgjidhë hallin.
Asafi po kërkonte me mendje një arsye për t’u shqitur. Po truri i nxehur nuk i përgjigjej, dhe në vend të ikte i ndodhi gjëja më e çuditshme. Ai që nuk kish folur prej kohësh më shumë se dy fjalë me njeri, zuri t’i tregonte mikut fije për pe gjithë prapësitë që i kishin ndodhur. Aty në pikë të diellit, me erën e urinës në hundë e në grykë, fjalët zunë t’i shkonin ujë, ndërsa ndjente gojën të thatë, sikur një tjetër të fliste për të.
Ndërsa dëgjonte duke shqyer sytë, miku i shkundte herë pas here supin duke e nxitur të fliste.
– Po çfarë thua more!? Nc, nc, nc…
– Ja kështu! Ky vend është të ikësh një orë e parë! – tha Asafi duke e mbyllur. Kishte folur mjaft.
– Ti vetëm më gjej kush e merr në apel,- tha miku, i tronditur. – Vetëm kaq. I kemi nja dy miq. Tokën do ta marrësh dhe ta gëzosh, t’i marrim edhe fitimin bile, që e kanë futur në xhep ata maskarenjtë. I mbaj mend, i mbaj. Atëherë na rrinin nga mbrapa si zorrë, katundarët e dreqit. Tani qenkan bërë biznesmenë! Mos e vrit mendjen. Ki besim te unë. Hajt të pimë një kafe.
Hej zot çfarë lehtësimi! Si një dush i freskët në pikën e diellit. Bota nuk qënkej aq e shëmtuar.
– E fitojmë atë tokën dhe ngremë ndonjë biznes bashkë, – po thoshte miku, ndërsa shkonin drejt kafenesë, duke u mbajtur qafuar. – Po deshe ti, sigurisht. Unë e menaxhoj, ti vetëm fut paratë në xhep. Se fati jot është që ke lindur pronar. Gjyshi im kruante hundët.
– Është çështje nderi, – tha Asafi.
Si i erdhi shpirti në vend, si thëthiu me një frymë kafen dhe piu një ujë të ftohtë, Asafi e pyeti mikun me se merrej, ndërkohë që shihte në ajrin e vagulluar tokën e bukur rrethuar me ullinj e portokalle. Në fakt i qe dukur çudi që u takuan pikërisht tek nevojtoret e bashkisë pas njëzet vjetësh. Do t’i kujtohej emri se s’bën. Po priste që ai diku ta thoshte vetë.
– Unë? Ja nuk e sheh? – tha miku. Ai bëri me dorë nga nevojtoret, duke hapur krahun në gjysëm rrethi sikur po tregonte ndonjë kështjellë mbi kodër. – I kam marrë me konçension.Të kujtohet që mbanin era shurrë deri te Sahati i madh? Shihi tani, i kam rregulluar e pastruar, i kam bërë si hale aeroporti, ke qejf të dhjesësh në to. Se e merr me mend sa milet vijnë në Tiranë? Ca për qejf, ca për pazar, ku të urinojnë thua ti? I qepen pemëve, i dogjën fare, se shurra e katundarit është acid. Si fillim, një përdorim e vura njëqind lekë, pastaj e bëra dyqind, se paguaj edhe dy policë që t’i vënë gjobë kujt ndyn nëpër qytet. Kam vënë edhe ca tabela. Në dimër është fitim i madh se njerëzit nga të ftohtit, e kupton vetë, s’e mbajnë dot. Sa njerëz hyjnë e dalin thua ti? Ja ta zemë minimumi 200 në ditë, herë dyqind, dyzetmijë, hiq rrogën e policëve dhe atë të pastrueses neto tridhjetëmijë, 900 në muaj, në vit shkon 10 milion. Nuk t’i fal njeri. Ka edhe firo, se ndonjë i njohur…Ja, erdhe ti përshembull, nuk do urinosh me lekë. Kam stampuar ca bileta për miqtë e mi që të jashtëqisin falas.
Ai qeshi duke u mbështetur fort në shpinën e karriges dhe zbardhi dhëmbët e dalë deri tek mishrat. Kishte mbetur ai që ishte.
– Të thashë, po deshe e bëjmë biznesin bashkë. Ke ndonjë lek mënjanë? Lekun duhet ta fusësh në puna vëlla. Po e mbajte nën dyshek, vjen dita që të mbetet në dorë si kartë. Mendohu. I kam bërë një lutje kryetarit të bashkisë të më japi leje për të ndërtuar ca nevojtore të reja afër pazarit. Nëntokë. Pazari është flori vëlla. Ata tregëtarët e tezgave që rrinë nga gjashtëmbëdhjetë orë në këmbë, të paktën do shkojnë nga dy tre herë në ditë, nga dyqint i thonë katërqint. Po ta paguajnë në dorë çdo fillim muaji, kanë zbritje 20 për qind.
Ai e shtypte me dorë në sup sa herë bënte një shumëzim.
– E di cili është sekreti? Të kapësh ekskluzivitetin, kaq. Të jesh vetëm. Se njeriu disa gjëra do t’i bëjë se s’bën, do hajë, do sëmuret, do martohet, do vdesë dhe ndërkohë do jashtëqisë. Këto janë biznese që nuk shterojnë kurrë. Po unë nuk jam aq sqimatar. Po s’u bëre doktor, merr shërbimin publik të nevojtoreve.
Ai shihte andej nga hynin e dilnin burrat nën tokë, duke mbërthyer pantallonat nëpër shkallë, dhe numëronte nën buzë, ndërsa muzikanti mendonte pesë milionët e futura në tullën e hequr të oxhakut. Po a i kishte hije atij, artistit, flautistit të orkestrës simfonike, diplomuar në akademi, që luante Grigun të paktën tre herë në vit, të vinte paratë e mbledhura nga flauti në një biznes nevojtoresh? Gjenitë e mëdhenj të muzikës do ta shihnin nga lart dhe do ta bënin lanet. Jo, më mirë të rrinin aty ku ishin, në oxhak… Po ndofta një pjesë, nja dy milion mund edhe t’ja jepte mikut në mirëbesim, pa vënë emrin gjëkundi, se ky miku ishte një harrakat i ndershëm, nuk të hante kurrë në hesap. Ishte njeriu që kishte dashur më fort në tetëvjeçare. Vetëm se nuk po i kujtohej emri… ato tremilionët e tjerë i shpenzonte të hapte një kurs muzike për fëmijët e të kamurve. Tani gratë e tyre bënin garë t’ju mësonin djemve violinën e vajzave pianon. Të gjithë virtuozë.
- Mendohu, – i tha miku, me qetësinë e njeriut që i ka punët në kontroll. – Të pres sa të duash. Vetëm më thuaj.
- Nuk e di, – tha Asafi, – unë jam muzikant.
- Të kuptoj vëlla. Vetëm se ky është fillimi. Punojmë nja tre vjet me këtë shërbim, pastaj e shesim biznesin, nja njëqind milion, investojmë në një krah tjetër, më të fisëm. Dhe vijmë gjithnjë duke e rritur klasin, derisa të harrojnë nga kemi nisur. Ja ta zemë hapim një agjensi funerale. Se njerëzit do vdesin. Këtij i them biznes. Është edhe më dinjitoze. I bëjmë të gjitha shërbimet të dorës së parë. Se ka rëndësi si përcillet njeriu. E ke vënë re? Sado i lig të jetë robi, kur ikën ja bëjnë nderet më të mëdha. Arkivolet i marrim në Itali. S’ka si dizajni italian. Hapim edhe një butikë për këpucët e të vdekurit, ndonjë kostum e këmishë, për ata që vdesin papritur. Lulet vijnë të freskëta nga Hollanda, se lulet e freskëta tregojnë klasin e njeriut. Drekën te Pesëmbëdhjetëkatëshi.
Ai shihte me sytë në ajër një ceremoni të bukur mortore, të klasit të parë, ndërsa rrotullonte filxhanin në duar.
- Fillimisht blejmë një tokë andej nga mali i Dajtit, në ajër të freskët. Të të ketë lezet shpirti të prehesh e t’u bësh vizita të vdekurve. Heqim një copë për vete, në majë fare që të mos kemi njeri tjetër afër. S’ka vend për varr sot. Po i vënë njerëzit në brinjë, ca thonë në këmbë. Këtë edhe s’e besoj, po do vijë puna t’i vënë një mbi një. Me kate. Siç rrojnë në të gjallë. Përpara kur vdiste njeri qante gjithë Tirana. Tani vëlla s’i bën përshtypje njeriu. E di sa vdesin në Tiranë sot që flasim? Të paktën njëmijë vetë në vit. Sikur ne, të kapim gjysmat, i bie të kemi nga dy varrime në ditë. Dmth fitimi, nja dyqindmijë neto minimumi. Në vit shtatëdhjetë milion. I kemi hequr shpenzimet dhe taksat. Të rrimë rehat vëlla, taksat duhen paguar një më një. Se këta ta nxjerrin për hundësh. Të mos i bëjmë temena njeriu. Këta janë të pangopur. Tani shumëzimet bëji vetë. Një pjesë i fusim në bankë me 5 përqind interes, ose i bëjmë bono thesari, tjetrën e fusim prapë në biznes. Ti hap një shkollë muzike, unë një shkollë sporti, ë…?
- Nuk e di, tha Asafi, – që ndërkohë po përpiqej të bënte ndonjë shumëzim dhe mendonte se deri tani ai kish dënuar me vdekje në mendjen e tij nja dhjetë vetë.
- Ti nuk do bësh asgjë. Vetëm vër ca para, sa të kesh. Kam biseduar me një katundar. Ta jep tokën falë, për hiç gjë. Nuk i thashë që e dua për varrezë. I dhashë një kapar dhe fillova të mbjell ca pemë. Jo qiparisa. Blí edhe pishë. Për tre vjet bëhen pyll. Me të tjerat merrem unë. I gjej unë klientët. Të vdekur, po prapë klientë janë, – qeshi ai. – Jam lidhur edhe me spitalet. S’ka njeri që të vdesë në spital a në rrugë të ma marri një tjetër, harroje! Ata që i paguan shteti, do kalojnë nga ne se s’bën. E di sa vdesin pa njeri? Sa të duash. Pleq e plaka që ju kanë ikur djemtë. I varros Bashkia. Japim pjesën aty ku duhet…
- Nuk kam ç’të vë, – tha Asafi, ndërsa ndjente se puna po shkonte larg. – Ato që kisha, i dhashë për gjyqin, të thashë.
- Hajt se flasim, – tha miku. Nuk i qeshte më fytyra.
- Do të të çoj gjëkund? – foli prapë, ndërsa i bënte shenjë kamarierit.
– Në shtëpi,- tha Asafi. Kishte ngut t’i numëronte edhe një herë ato paratë që kish hequr për ditë të keqe. Ky miku i vjetër i ra në rrugë si me porosi, pikërisht në çastin që po e quante jetën të mbyllur. Dhe për pak mori frymë si njeri e ëndërroi atë parajsën mbi detin Jon. Po kur i përmendi atë punën e kaparit, iu prish qejfi krejt.
- Hamë ndonjë ditë bashkë. Pres telefonatën tënde. Ngrihemi vëlla, si thua, se edhe unë kam punë. Po të çoj se e shoh që nuk je mirë. Qetësohu një herë.
Miku lëvizi makinën duke rrëshqitur gomat me frena ndërsa zgjatej në pasqyrë me sytë miopë. I kishin thënë gjithnjë “qorri”. Ndaj nuk ia kujtonte emrin.
- Mos harro edhe ata të emigracionit …kur ju vjen ora, duan të kthehen të rehatojnë kockat në shtëpi. Po kapëm edhe ata, bëhemi agjensia numër një. Duhet me fol me zyrën e emigracionit, të lidhim fijet… E di kush punon atje? Zysh Faria e italishtes. Të kujtohet ajo zeba e zezë e pamartuar? Ty të ka pasë qejf ajo. Ka marrë një italian plak…
Kur arritën afër shtëpisë, miku heshti krejt papritur. U kthye nga Asafi me fytyrën më të dëshpëruar në botë.
– Unë vëlla për ty e kam. Edhe pak më ka mbetur, mbase dy vjet, mbase tre.. Po njeriu ka gjithnjë shpresë. Ai qeshi me zë. Nuk kuptohej në tallej.
Në qoshen e murit pranë portës së tyre fërkohej me fytyrën ngjeshur pas murit, Baushi. Urinonte, si përditë. Sikur të vdiste edhe ky, mëhalla do qe më e pastër. Dhe ky ishte njeri pa njeri. E varroste bashkia. Kish të drejtë ai miku. Sikur vetëm këta të pastrehët të mblidhje…se këta nuk i kalonin të gjashtëdhjetat dhe ishin shumë, oh sa shumë ishin… Ndërsa kthehej nëpër rrugicën e ngushtë të shtëpisë i doli përpara ai komshiu në murin ngjitur që ju vidhte korentin. Ky e kishte hak vdekjen. Po të hiqte nja dy milion e t’i vinte si kapital, ose fundja një milion, sa për të futur këmbët, që edhe të tregonte një lloj besimi ndaj mikut…Të investonte në një varrezë… Me siguri ai qe tallur për punën e vdekjes së vet. Se ai tallej me çdo gjë.
Në ajër mbante një erë tymi si lesh i djegur. Me siguri zonja Hadije kishte harruar gjellën në zjarr. Ndezi televizorin, hodhi në gojë një valium, pastaj edhe një tjetër që ta bënte gjumin njësh dhe ra përmbys mbi krevat, i veshur. Do t’i numëronte paratë kur të zgjohej… Tavani po ulej poshtë. Rreth e rreth vinin në të errët frutat e verdha të portokalleve. Po rrëshqiste në një gjumë të lehtë. Zëri pa ngjyrë i spikerit vinte i largët nga bota e të gjallëve, përmes boshllëkut të madh… “Një atentat në qendër të Tiranës”… zëri humbi, pastaj erdhi përsëri… “në gjendje kritike për jetën”…këto lajme nuk trondisnin më njeri. As të prishnin gjumin. Po përpiqej të zgjohej, ndërsa shihte poshtë vetes një varg njerëzish të veshur me të errëta që shkonin kokulur. Që kur kishte dalë nga dera e gjykatës, nuk kishte lënë njeri në rrugë pa i bërë gjyqin. Një fuqi madhore e vinte të zgjidhte. Kush duhej të ikte nga kjo jetë e kush duhej të rrinte. Në fillim qe zbavitur me këtë. Me siguri disa njerëz ishin në këtë botë jashtë vendit. Po të iknin me çfarëdo mënyre do bënin mirë. Ja, për shembull, i pari që duhej të vdiste ishte Jani që i hidhte plehrat nga penxherja me një të vërvitur drejt e në oborrin e tyre, dhe pas tyre një pështymë gëlbazë të rëndë si gur. Po ta shtrije gjyqin e të përfshije edhe lagjen tjetër ja tek dilte ai njeriu që ju kish zënë rrugën me një portë dyluanëshe dhe ju kish prerë ujin. Sa do të kënaqej të shihte të vdekur atë gjykatësin që ia kish marrë paratë pa të keq. Dhe si të kish pastruar botën nga çdo e keqe do rrinte shtrirë nën një pemë të gëzonte këtë pastrim themelor, nën një qiell të kaltër. U zbavit shumë kohë duke dënuar me vdekje çdo njeri në rrugë të shtrembër. Ishin shumë. Vargu i atyre që duhej të iknin ngjeshej e trashej…
Ai dëgjoi emrin e gjyqtarit të tij… “vrasje për shkak të detyrës”… po thosh zëri hermafrodit i spikerit. U zgjua krejt. Pra kish vdekur ai gjykatësi i tij! E pabesueshme! Zemra i rrahu fort! Ai vetëm e kish dëshiruar vdekjen e tij me gjithë shpirt… një dorë e padukshme e kish kryer krimin…pra mjaftonte që ai ta dëshironte…dikush do gjendej ta bënte. U ndje i fuqishëm si një djall i butë…pastaj u tremb… kishte thënë të vdiste bashkë me fëmijë. Ndjeu djersë në tërë trupin. Po nga fjalët nuk vinte e keqja. Avujt e ëmbël të valiumit e vinin poshtë ndërsa tentonte të zgjohej. Vargu shkonte kokëposhtë. Kur arrinin tek ai, njerëzit varnin kokën në pritje, duhej t’ju tregonte krahun nga të shkonin… “Zgjidh”! dëgjoi një zë pranë veshit. Kaloi kokëposhtë roja i gjykatës, i ndjekur ai i çmënduri që kish vrarë fëmijët në shkollë… dhe ajo nëna që kish hedhur fëmijën nga dritarja, po ajo qe hedhur edhe vetë…
Rrjeshti zgjatej …ai zgjatej të shihte kushërinjtë e tij… ata do t’i kalonte me gjithë qejf në krahun tjetër. U gjend në rrugën me katalpa, nën tunelin e gjetheve. Ecte shtrembër në asfaltin e ngritur gungë nga rrënjët e pleksura. Shkoi pas vargut, sa më thellë hynte në tunelin e mbuluar me gjethe aq më e shurdhët ishte heshtja. Për çudi njerëzit ishin të kthyer nga ai, sikur ecnin mbrapsht, largoheshin e nuk arrinte t’i shquante mirë…vargu ndahej në dysh, ai bënte me duar, disa në jetë, disa në vdekje…bota po pastrohej…ata burrat tek nevojtoret e bashkisë ngjiteshin duke mbërthyer seksin me duar…
Një e trokitur e lehtë në derë, tre herë…me siguri zonja Hadije… ajo trokiste pikërisht kur nuk duhej. Qëndroi një copë herë me sytë në tavan të gëzonte këtë pastrim themelor të gjithësisë. Po zbavitej pa masë, ndërsa dënonte me vdekje të keqen e botës. Ishte një ëndërr e bukur dhe e trishtuar. Nuk kishte dashur të ishte gjykatës. Ai donte t’i binte flautit. Diku një gjarpër ngrihej kur frynte një flaut. Gjërat u përzien në mendjen e tij…
Trokitje përsëri. Me siguri zonja Hadije kishte lënë qumështin në derë, me devotshmërinë e një zonje plakë. Po nuk ishte mëngjes, dhe as mbrëmje. Fytyra e saj u shfaq e gjallë në tavan. Çudi që nuk ja kish bërë gjyqin gjatë natës. Duhej ta kalonte në krahun tjetër pa dhimbje, se në fund të fundit e vetmja e keqe që kishte bërë, ishte të lindte e shëmtuar…
Trokitja qe insistuese. Diçka kishte ndodhur. U ngrit, duke u mbajtur në ajër. Era e leshit të djegur kishte dendur dhomën. Në derë, para tij u fanit e gjallë pikërisht zonja Hadije me fytyrën të nxirë nga një blozë e vajosur, me flokët të hapur në rreth si gjarpërinj të tharë, të ngrira si frytet e katalbave.
– Zonja Hadije ?!…
Ajo mbante dorën lart, në një pozë triumfi luftarak. Në një mashë të zezë lëkundeshin të lidhur për bishti dy minj të djegur shkrumb.
Asafit i doli gjumi krejt.
– Çfarë ke bërë zonja Hadije? …
Ai u kthye padashur nga oxhaku i mbyllur, që nxinte rreth kapakut të grykës, duke u përpjekur të kuptonte ç’kishte ndodhur.
– I dogja, – tha ajo. Zëri i saj ishte i ëmbël helm.Lëkura rreth buzëve të saj u shqye në diçka që duhej të ishte qeshje.
– Çfarë ke bërë?!…
Vështrimi i tij i mjegullt u mblodh tek dhëmbët e dalë. Ndonjë ditë do t’i zhvishej papritur lëkura e mjekrës, t’i varej poshtë. Edhe një kafkë nuk ishte aq e frikshme.
– I dogja. Ndeza zjarrin në oxhak, zoti Asaf. Po çfarë zjarri thua, zoti Asaf?! As gjarpëri nuk të afrohet më!
Asafi u zgjat drejt saj. Një lloj gjëme që po i çante brinjët, iu ngrit në grykë. Shtriu duart t’ia hidhte në fyt, po i erdhi të ndjetë. Nuk kishte asgjë afër me se ta godiste. Krahët iu varën poshtë të këputur. Ngriti kokën t’i lutej qiellit t’i hidhte një rrufe asaj krijese ferri që kish përpara e ta kthente në pluhur dhe ndenji një copë herë me sytë lart të ndiqte lutjen e tij. Ndjehej i pafuqishëm si një djall i vdekur.
– Sonte do flesh i qetë, – foli goja në errësirë ndërsa e përpinte nata. Minjtë tundeshin në erë.
Asafi u lëshua përdhe i këputur në gjunjë dhe mbështeti kokën në murin e nxehtë të oxhakut. Kishte humbur çdo gjë. Këtë e kuptonte mirë. Mori frymë thellë dhe mushkëritë iu mbushën deri në dhimbje, si t’i hynte në gjithë qenien e tij ai qiell i murrmë pa zë…
Kur u përmend ishte ende errësirë e thellë. Po fëshfërinte ajo era e pandjeshme që përcjell lëvizjen e natës e të ditës. Mëngjesi ishte diku afër. Në një pikë, në thellësi të mendjes së tij kishte dritë. Do rronte edhe tridhjetë vjet.
