Letër shtëpisë
JK Rowling
Letra ishte e shkruar në një letër të hollë, me një ngjyrë blu të zbehtë. Shkrimi i dorës ishte i rregullt dhe i rrumbullakosur. Shoqja ime e re gjermane, nëpërmjet letërkëmbimit, Hana, e prezantonte veten me një anglishte të shkëlqyer. Shkollat tona kishin vendosur që Hana dhe unë do të ishim një çift i mirë si shoqe letrash, sepse që ta themi troç, ne të dyja, ishin peshkope. Brenda pak muajsh, unë do të shkoja të qëndroja me të për një javë, në familjen e saj, e cila jetonte në Shtutgart dhe pak kohë pas kësaj vizite, ajo do të vinte dhe do të qëndronte me mua në kufirin e Uellsit. Unë isha 13 vjeç dhe gjithçka ishte drithëruese.
Shtëpia e saj ishte e ngrohtë, pa një pikë njolle dhe mjaft ndryshe. Unë i kujtoj akoma qirinjtë zbukurues dhe qilimat mbi dyshemenë e shtruar me pllaka, mobiliet elegante dhe të projektuara bukur, si edhe pianon që shndriste në një qoshe, ku Hana sigurisht që luante bukur. Kur mbërrita atje, nëna e Hanës më pyeti se çfarë dëshiroja për mëngjes dhe kur nuk iu përgjigja menjëherë, ajo filloi t’i rendiste të gjitha ushqimet që kishte në përdorim. Pasi përmendi nja shtatë a tetë lloje ushqimesh, meqë unë kisha dëgjuar se gjermanët shin mjeshtër për kekët, i thashë: “Kek, të lutem.”
Nëna e Hanës ishte një kuzhiniere e shkëlqyer. Mua më kujtohej sidomos supa e kthjellët me tul buke, salsiçet me thjerrëza dhe çdo mëngjes, kur ajo më jepte kek, me sa duket sepse mendonte që unë isha mësuar me të. Ishte një gjë e mrekullueshme.
Unë i mbajta lidhjet me Hanën me vite dhe kur isha 15 vjeç, familja e saj më ftoi, me një bujari të pabesueshme, t’i shoqëroja ata gjatë një udhëtimi prej një muaj në Itali. Kështu, me Hanën dhe familjen e saj unë pashë për herë të parë Mesdheun dhe shijova për herë të parë molusqet.
Unë u ktheva nga Italia shtëpi e etur për më shumë aventura europiane. U lidha me letërkëmbim me një shoqe franceze, e cila quhej Adela, me të cilën, pas ca kohësh, shkova të qëndroj në Bretanjë. Atje pashë nënën e saj, që bënte krepa, specialiteti i rajonit, në një bilig, një tigan i madh, i rrumbullakët: ato ishin gjërat më të shijshme që kisha ngrënë ndonjëherë, madje përfshi edhe karavidhet italiane. Kur isha larg syve të të rriturve, unë përfitova nga çmimi i lirë i cigareve franceze dhe fillova zakonin tim foshnjor të pirjes së duhanit, duke u përpjekur vërtet shumë t’i pëlqeja cigaret Gitanes dhe pothuajse ia arrita.
Kur mbusha 16 vjeç, shoqja ime e ngushtë dhe unë e mbushëm mendjen për të shkuar nja dy javë në Austri me nga një çantë shpine më kurriz. Duke e hedhur vështrimin pas, unë pyes veten se çfarë menduan prindërit tanë, që na lanë të shkonim: dy vajza shkolle, me një gjermanishte të çalë, që shkonin me autobus pa pasur plane të përcaktuara dhe pa rezervuar fjetjen. Ne dolëm nga ajo përvojë pa pësuar gjë: ne i lexonim siç duhet oraret e trenave të huaj, arritëm gjithmonë të gjenim vend për fjetje, shkuam në liqenet e ngrira malore nën një diell të shkëlqyer dhe udhëtuam nga njëri qytet në tjetrin, të cilët na pëlqyen shumë.
Kur u bëra më e madhe, vendosmëria ime për të kapërcyer tej Kanalit Anglez, edhe pse vetëm dhe me pak para, u shtua akoma më shumë. Sikur të kishe një biletë ndërhekurudhore, sigurisht një nga shpikjet më të mira të kohërave, thjesht, nëse nuk gjeje dot një dhomë, mund të kapje trenin tjetër ose dremisje në stacion sa të vinte treni tjetër. Kur isha 19 vjeç, u nisa vetëm për të bredhur nëpër Francë, një aventurë e cila përfundoi menjëherë pasi më vodhën kuletën.
Shumë fëmijë, përfshi edhe vajzën time të madhe, nuk do të kishin lindur pa lëvizjen e lirë që na dha Bashkimi Europian.
Gjithsesi, unë u ktheva shpejt në Paris, sepse aty kalova një vit për diplomën time të frëngjishtes. Nëna ime, një frankofone e qetë, me baba gjysmë francez, ishte e kënaqur të më vizitonte atje, kurse im atë, ndoshta më pak se ajo, pasi kishte parasysh lutjet e mia të shpeshta, të pasuksesshme, ndaj kamerierëve për të kuptuar se biencuit, në këtë rast do të thoshte që thela e mishit të mos kishte asnjë pikë të kuqe në mes.
Kur më vdiq nëna unë isha 25 vjeç dhe në atë moment hoqa dorë nga pretendimet se doja një lloj pune në zyrë. Atëherë fillova të bëja atë që vinte më natyrshëm: rrëmbeva dorëshkrimin e librit për fëmijë, që dukej sikur e kishte kafshuar qeni dhe u nisa përsëri përtej Kanalit Anglez. E çorientuar nga hidhërimi, kisha zgjedhur një nga tre punë e mësimdhënies, që m’i propozuan pothuajse rastësisht. Ajo punë ishte në Portugali, një vend që nuk e njihja dhe nuk dija asnjë fjalë të gjuhës së tij.
Mësimdhënia e anglishtes jashtë shtetit është një profesion mjaft i respektuar, por çdokush që e ka bërë këtë punë nuk mund të mohojë se ajo ka edhe pjesën e saj të mangësive të përshtatjes dhe të largësisë. Unë i kisha të dyja. Gjithsesi, unë rashë në dashuri me Porton dhe e dua atë akoma. Mua më magjepste fado-ja, muzika folklorike melankolike, që pasqyron portugezët, që, sipas përvojës sime, kishte një qetësi dhe një butësi unike mes popujve latinë, që nuk e kisha hasur deri atëherë. Urat e bukura të qytetit, brigjet e lumenjve, ku ngriheshin thikë ndërtesat antike, shtëpitë e vjetra të portit, sheshet e gjera: ato më kishin bërë për vete.
Ne të gjithë kemi kujtime të bukura nga rinia, që bëheshin prekëse sepse ngarkohen me gjërat që mund t’iu ndodhin më vonë bashkudhëtarëve apo se çfarë gjendet para nesh. Atëherë ne ishim të lirë të bridhnim nëpër Europë, me një mënyrë që na formonte dhe na pasuronte, ndërkohë që përfitonim nga paqja e pandërprerë, aq e gjatë, sa ky kontinent nuk e kishte njohur më parë. Miqësitë afatgjata, lidhjet e dashurisë dhe martesat nuk mund të kishin ndodhur asnjëherë. Disa fëmijë që njihja unë, përfshi edhe vajzën time të madhe, nuk do të kishin lindur pa lëvizjen e lirë që na dha Bashkimi Europian.
Tani që po shkruaj këtë letër, është e pasigurt nëse brezi tjetër do t’i gëzojë ato liri që kishim ne. Ata, si puna ime, që e dinë me saktësi se sa humbje e thellë është kjo, po përjetojnë një ndjenjë të humbjes, me një ankth të madh për rrezikun e prishjes së lidhjeve të vjetra.
Unë mendoj përsëri për shoqen time adoleshente të letrave, Hanën, teksa shoh një citat nga Volteri. Ajo zor se më la të largohesha pa ndonjë gjë, ndaj ndoshta do të më kishte akuzuar për zgjedhjen e një filozofi francez me një frymë të pastër provokimi.
Nejse, Hana kishte të drejtë për shumë gjëra, por këtu do ta kishte gabim. E vërteta është se unë po mendoj për atë tani, sepse ajo ishte shoqja ime e parë nga Europa kontinentale dhe sepse fjalët e Volterit, që kanë aq shumë kuptim për mua tani, janë këto: “ L’amitiéest la patrie“. “Ku ka miqësi, ka atdhe.” Po Hana, unë nuk dua ta humbas vërtet atdheun tim.
Në radhën e pasaportave
Jeffrey Boakye
Kjo ndodh gjithmonë në aeroport. Në radhën e pritjes për të treguar pasaportën dhe për t’u lejuar të hysh në vendin në fjalë, me një varg mendimesh që të shkojnë nëpër mendje tende me shqetësimin se a do të pranojnë dhe si do të presin. Në hapin e fundit ndihesh ndryshe, shumë ndryshe, duke u kapur pas identitetit tënd britanik, me pasaportën me kapak lëkure të kuqe, me shpresën se do të të mbajë optimist në ujëra të panjohura. Ai është momenti kur ndihesh goxha larg shtëpisë; ngjyra e gabuar, në vendin e gabuar, me një gjuhë të gabuar dhe me ndjenjën e një kokteji të gabuar shqetësimesh.
Por pastaj shkon te sporteli dhe ndodh diçka. Aty gjen një buzëqeshje apo një bisedë të shkurtër apo një koment – një lloj shkëmbimi, që të kujton se i përket të paktën këtij momenti. Ai nuk është gjithmonë agresion apo dyshim. Ajo hera herës është mikpritje. Ti i mbledh ato momente, sepse janë mjaft të çmuara. Dhe pastaj shpreson se ato nuk do të jenë të rralla.
Mbrëmja e vitit të ri në Berlin
Shami Chakrabarti
Ishte fundi i viteve 1980 dhe i pushimeve të mia pas studimeve juridike në LSE. Unë punoja si marrës porosish në një kafene në Golders Green. Koleta ishte menaxherja jonë dhe na përshëndeste nga Irlanda. Francezet Sara dhe Maria prisnin tavolinat dhe kishte edhe shumë të tjerë emrat e të cilëve fatkeqësisht ishin harruar. Unë kisha lindur në Londër me prindër indianë, por ne të gjithë ishim të rinj londinezë plot kureshtje për qytetin tonë dhe botën e madhe përtej nesh. Ne e kalonim kohën e lirë së bashku, në dhomat e gjumit apo nëpër shtëpi.
Pastaj një ditë, Sara u mërzit shumë apo e kishte marrë malli për shtëpinë. Ajo po nisej për në shtëpinë e nënës në jug të Francës, kurse unë isha i ftuar. Unë kisha qenë disa herë në Paris, dija frëngjisht dhe kisha lexuar pak nga Kamy, Sartri dhe De Beauvoir. Megjithatë nuk ka si mundësia për të qëndruar në një familje, të kesh ushqimin e tyre, historitë dhe strehën e tyre. Ajo mirësi, që u përsërit shumë herë në vitet që pasuan, më ndihmoi për t’u formuar.
Disa muaj më vonë, Ania, një shoqe gjermane dhe bashkëstudente e drejtësisë, ftoi disa prej nesh për herë të parë në shtëpinë e saj në Frankfurt dhe pastaj ne Berlin për të festuar Mbrëmjen e Vitit të Ri. Hej, çfarë nate! Gjatë ditës kishte lloj-lloj kufizimesh se si të kaloje nëpër Portën e Brandenburgut apo Pikën e Kontrollit Çarli, në varësi të shtetësisë. Kur po afrohej mesnata, numrat e mëdhenj të njerëzve e bënë kontrollin të vështirë. Unë e pashë veten të rrethuar nga njerëzit dhe pastaj, disa momente më vonë, gjendesha në pjesën lindore. U ktheva në shtëpi në Londër me fragmente të bukura grafiti nga muri i dikurshëm, ndarës, që nuk ekzistonte më.
Nuk do të ecni kurrë vetëm
Frank Cottrell Boyce
E dashur Europë,
A të kujtohet ajo kohë në vitin 1973, kur Xhaxha Billi shkoi për të parë Liverpulin që mundi Borusian Mönchengladbache 3-2 në finalen e Kupës UEFA? Pas ndeshjes, policia prusiane çoi mijëra tifozë të çmendur në aeroplanët që i prisnin. Vetëm kur mbërriti në Aeroportin e Liverpulit, Billit iu kujtua se kishte shkuar në ndeshje me furgonin e vet. Furgoni, siç shpresonte ai, duhej të ishte akoma i parkuar nën hijen e panjave në Bunter Garten, një mijë milje larg.
Ajo natë ishte fillimi dashurisë sonë me Europën. Deri atëherë, vështrimi i Liverpulit ishte i hedhur tej – përtej detit në Irlandë, Nju Jork, Valparaiso – te rrugët e vjetra detare që kishin përshkuar etërit tanë, që ktheheshin me majmunë dhe papagaj, që luani nëpër ballkonet tona shumë kohë pasi ajo tregti ishte mbyllur.
Futbolli e hodhi Europën në zemrat tona. Liverpuli ndihej shpesh i shkëputur nfga pjesa tjetër e Anglisë, por futbolli na lidhi me Europën si një pasaportë me vlerë. Të rinj që zor se kishin shkuar përtej lagjeve të tyre u bënë të njohur me rrugët e autobusëve dhe metrotë e Parisit, Romës, Amsterdait dhe sigurisht edhe Munshengladbahut. Mua më kujtohet kur rrija në Qendrën Irlandeze të Liverpulit një mbrëmje, kur një turmë tifozësh të gëzuar holandezë me bluza portokalli thoshin: “Irlandez?! Ne jemi me ju. Portokall dhe Jeshi, apo jo?” Sikur nE Irlandë portokallia dhe jeshilja të ishin dy ngjyra që shkonin mirë së bashku, si stemat e gjakmarrjes së lashtë. Çdokush i përshëndeste dhe iu jepte birra. Unë përfundova duke çuar katër prej tyre në stadium.
Unë kam jetuar në Francë dhe në Spanjë. Kam punuar në Itali. Por jam kthyer gjithmonë në vendlindjen time. Jam rrënjosur, siç thuhet “në vendin tim të dashur”. Por në zemrën time mbaj një të vërtetë, që udhëheqësin tanë të tanishëm përpiqen ta fshijnë – të vërtetën që nuk mund t’ia kushtosh veten një vendi, kur zbulimi, në fakt, pjesë e një gjëje mëtë madhe., se ne nuk do të ecim kurrë vetëm.
Dashuri dhe puthje nga Liverpuli.
