Shqipëria mezi arriti t’i mbijetojë një viti shumë të vështirë. Ndërsa e gjithë bota po tronditej për shkak të pandemisë Covid-19, Shqipëria mbante plagët shtesë të dy tërmeteve të fuqishëm të vitit të kaluar (2019). Virusi më pas përshkoi vendin si një uragan. Sistemi i kujdesit shëndetësor publik është në një prag testimi me spitalet të tejmbushura. Ekonomia po vuan humbje të jashtëzakonshme dhe papunësia është rritur. Cilësia e demokracisë është kufizuar edhe më tej me vendime të njëanshme, agresivitet i policisë është në nivele jashtëzakonisht të larta dhe kufizimet e lirive themelore janë bërë një dukuri e zakonshme. Liria e medias gjithashtu ka pësuar një rënie të fortë.
Ndërsa kemi hyrë në vitin 2021, zhvillimi kryesor në horizont ka të bëjë me 25 Prillin : Më 25 Prill do të mbahen zgjedhjet parlamentare të cilat do të jenë vendimtare për stabilitetin nëse jo edhe për sigurinë e vendit dhe një test I ri per aftësitë, kapacitetet dhe sidomos për vullnetin e qeverisë për të realizuar zgjedhje të lira dhe të drejta bazuar në standartet ndërkombëtare, nje test ky që Shqipëria ende nuk e ka kaluar.
Parathënia e zgjedhjeve të përgjithshme të pranverës së ardhshme është e zymtë. E para dhe më e rëndësishmja, rregullat e lojës janë vendosur në mënyrë të njëanshme për herë të parë qysh nga rënia e regjimit komunist. Pasi arritën një konsensus të ndërmjetësuar në rezidencën e Ambasadorit Amerikan dhe në prani të disa ambasadorëve kryesorë në Tiranë, aktorët politikë u përshëndetën nga figura të larta të politikës së jashtme nga Uashingtoni në Berlini. Sidoqoftë, disa javë më vonë shumica qeverisëse votoi në parlament një sërë ndryshimesh kushtetuese pa marrëveshjen e opozitës. Kjo e vendosi procesin zgjedhor nën një kornizë të re, duke ndaluar kryesisht koalicionet parazgjedhore, nëse nuk vendoset nën një listë të përbashkët. Pavarësisht disa protestave nga PD dhe LSI, të dy janë përmbajtur nga bisedimet për bojkot. Mbetet për tu parë nëse sistemi i ri do të sigurojë terren për të kontestuar.
Shumica nuk e pranoi kërkesën popullore të qytetarëve për hapjen e plotë të listave të partive, gjë që do ta bënte procesin më konkurrues dhe rezultatin më përfaqësues. Në vend të kësaj, ata paraqitën një formë të listave të përziera ku lideri i partisë ende mban spektrin e renditjes përfundimtare.
Çështjet gjyqësore të profilit të lartë në lidhje me vjedhjen dhe manipulimin e votave në rrethet e Durrësit dhe Dibrës dështuan në mënyrë spektakolare. Ato u kthyen në gjykatat e rrethit pasi u arsyetuan me disa pengesa qesharake siç ishte hetimi i komisionerëve të vdekur të zgjedhjeve. Ndëshkimi i atyre që manipulojnë zgjedhjet mbeti i parealizuar. Kjo do të ndikojë negativisht në procesin e ardhshëm.
Më në fund, klima e përgjithshme e besimit midis qytetarëve dhe policisë është prishur shumë pas vrasjes së paligjshme të një të riu dhe protestës vijuese që përfshiu kryeqytetin për ditë me radhë. Kjo krijon një atmosferë të tensionuar ku edhe incidentet më të vogla mund të rriten jashtë proporcionit. Eshtë me rëndësi që policia të rishikojë shumë seriozisht qasjen e saj në mënyrë që të rivendosi besimin e qytetarëve në këtë institucion kryesor për funksionalitetin e shtetit.
Përkundër këtij prologu pesimiste, nuk kemi nevojë të dëshpërohemi. Roli i bashkësisë ndërkombëtare do të mbetet vendimtar në këtë proces dhe tashmë ka filluar jo vetëm me ndërmjetësimin për të arritur një konsensus për reformën zgjedhore, por edhe me thirrjet më të fundit publike për t’u siguruar që listat e kandidatëve të jenë të pastra (do të thotë të mos përmbajë kriminelë).
Sidoqoftë, shpresat dhe përpjekjet nuk mund të vendosen mbi supet e të tjerëve. Klasa politike dhe shoqëria në Shqipëri duhet të kujtojnë se vendi është i vetmi në botën e shteteve post-komuniste që ka dështuar në mënyrë të përsëritur për të mbajtur zgjedhje të lira dhe të ndershme. Vende shumë më të reja, më të vogla dhe në mes të vështirësive të jashtëzakonshme, siç është Kosova, kanë arritur të bëjnë një punë shumë më të mirë.
Kryerja e zgjedhjeve të lira dhe të ndershme në prill të vitit 2021 ka shumë të ngjarë të jetë faktori vendimtar që vendet anëtare të Bashkimit Evropian do të marrin pë bazë për ti dhënë ose jo Shqipërisë një datë për konferencën e parë ndërqeveritare, një hap i domosdoshëm për të operacionalizuar fillimin e negociatave të pranimit. Megjithatë edhe një herë procesi nuk është për Brukselin. Në qoftë se ky raund i zgjedhjeve të përgjithshme nuk bëhet siç duhet, Shqipëria do të mbërthehet edhe një herë në një krizë politike me pasoja të rënda për të ardhmen.
