Fushata rajonale “Ballkani i bashkuar për ajër të pastër” do të zhvillohet për të dytin vit radhazi, duke nisur nga data 1 Dhjetor, me qëllim ndërgjegjësimin e qytetarëve të rajonit për shkaqet dhe pasojat e ndotjes, mënyrat e mundshme për përmirësimin e cilësisë së ajrit dhe luftën për një mjedis më të shëndetshëm përmes solidaritetit rajonal.
Këtë vit, fushata do të fokusohet, ndër të tjera, në pasojat dhe dëmet e ndotjes së shkaktuar nga termocentralet me qymyr, si dhe ndotjen me origjinë nga industria e rëndë.
Fushata “Ballkani i bashkuar për ajër të pastër” zbatohet nga Fondi Evropian për Ballkanin, e mbështetur nga organizata të shumta: Eko Forum nga Zenica, Instituti për Menaxhimin e Mjedisit dhe Territorit nga Tirana, Sbunker dhe Balkan Green Foundation nga Prishtina, Air Care nga Shkupi, OZON nga Podgorica, Instituti Rregullator i Energjive të Rinovueshme dhe Mjedisit dhe Shkolla e Hapur e Beogradit nga Beogradi.
Pjesëmarrësit në fushatën informative “Ballkani i bashkuar për ajër të pastër” po advokojnë për një mbyllje të shpejtë të termocentraleve me qymyr dhe përputhshmërinë urgjente të ndotjes nga industria e rëndë me kuadrin e duhur rregullator. Gjithashtu kërkojmë që qytetarët të marrin një vend në tryezë kur të vendosin për lejet mjedisore dhe dokumentet e tjera në lidhje me impiantet e prodhimit.
Djegia e qymyrit është burimi më i madh i vetëm i ndotjes së ajrit në Ballkanin Perëndimor, me termocentralet që luajnë një rol të madh.
Termocentrali “Ugljevik” emeton më shumë dioksid squfuri (107,402 ton në vitin 2020) sesa emetimet totale të lejuara të të gjitha termocentraleve të mbuluara nga planet
kombëtare për reduktimin e emetimeve (103,682 ton). Prandaj, vetëm ky impiant i ka tejkaluar të gjitha vlerat totale vjetore së bashku.
Importet e BE-së të energjisë elektrike të prodhuar nga Ballkani Perëndimor përbëjnë 0.3 për qind të konsumit të BE-së, por emetimet e dioksidit të squfurit nga ky prodhim përbëjnë 50 për qind të emetimeve të tij nga të gjitha termocentralet e BE-së.
Përveç industrisë, qymyri konsumohet edhe familje dhe në impiantet e ngrohjes;Ndërprerja e përdorimit të kësaj lënde djegëse fosile do të eliminonte burimin kryesor të vetëm të ndotjes së ajrit në Ballkanin Perëndimor.
Humbja e prodhimit të brendshëm bruto për shkak të ndotjes së ajrit në Ballkanin Perëndimor vetëm në vitin 2016 arriti në 8.5 miliardë euro.
Në vend të ndërtimit dhe rinovimit të termocentraleve, fondet nga buxheti mund të drejtohen për programet sociale dhe rikualifikimin e punëtorëve, si dhe ndërtimin e impianteve diellore në vend të minierave të qymyrit që do të zëvendësonin kapacitetet e prodhimit të energjisë elektrike që po mbyllen. Në këtë mënyrë, transformimi i industrisë mund të jetë më i gjelbëri në kontinent.
Nëpërmjet një lufte të bazuar në solidaritet, qytetarët e Ballkanit Perëndimor mund të punojnë së bashku për të arritur teknologji më të pastra dhe një të ardhme më të shëndetshme.
