Parlamenti i Kosovës Dështoi Sërish të Zgjedhë Kryetarin, Duke theksuar Përçarjet Partiake dhe Brishtësinë Institucionale
Tiranë, Tirana Times, 27 Prill — Bllokada politike në Kosovë u thellua edhe më shumë të dielën, pasi Parlamenti dështoi përsëri të zgjedhë Kryetarin dhe të konstituojë zyrtarisht Kuvendin, pavarësisht shtatë përpjekjeve. Kandidatja e propozuar nga partia fituese, Vetëvendosje (VV), Ministrja e Përkohshme e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, nuk arriti të sigurojë numrin e nevojshëm të votave, duke mbetur nën pragun e kërkuar prej 61 votash.
Seanca e ardhshme parlamentare është caktuar për të martën, sipas Avni Deharit, kryetarit të seancës konstituive. Përfaqësuesit e partive kishin parashikuar paraprakisht këtë dështim, duke theksuar se qëndrimet politike mbetën të pandryshuara nga raundet e mëparshme.
Gati tre muaj pas zgjedhjeve të 9 shkurtit, mosmarrëveshjet mes partive kryesore parlamentare për postin e Kryetarit vazhdojnë të bllokojnë konstituimin e legjislaturës së re. Vetëvendosje, e cila ka 48 nga 120 ulëse, nuk ka arritur të sigurojë mbështetjen e mjaftueshme për kandidatin e saj që nga fillimi i procesit më 15 prill.
Duke komentuar pas dështimit të fundit, deputetja e LDK-së, Hykmete Bajrami, citoi shprehjen e njohur të Ajnshtajnit, duke e përshkruar përsëritjen e përpjekjeve pa rezultate të reja si “çmenduri”.
Ish-Ambasadori i Kosovës në Shqipëri, Profesor Syle Ukshini, i tha Tirana Times se bllokada mund të tejkalohet vetëm nëse Vetëvendosje siguron 61 vota ose arrin marrëveshje me partitë e tjera. Edhe pse Kushtetuta i jep të drejtën partisë fituese të propozojë Kryetarin, ajo nuk i detyron deputetët të votojnë. Ukshini sugjeroi që Vetëvendosje të propozojë një kandidat konsensual ose të paraqesë disa kandidatë për të gjetur atë që mund të marrë mbështetjen e nevojshme.
Vëzhguesit vërejnë se ngërçi politik reflekton ndarjet e thella që datojnë që nga viti 2014, kur partitë opozitare bllokuan bashkërisht Hashim Thaçin nga formimi i qeverisë, duke çuar më vonë në kompromise të mëdha. Ata paralajmërojnë se vazhdimi i kësaj bllokade mund të përkeqësojë ndarjet politike dhe të ndikojë negativisht në zgjedhjet e ardhshme.
Dështimi i vazhdueshëm për të zgjedhur Kryetarin nënvizon polarizimin në rritje mes partive politike pas zgjedhjeve të 9 shkurtit dhe zbulon shqetësime të thella për brishtësinë institucionale, trajektoren demokratike dhe të ardhmen ekonomike të Kosovës.
Vetëvendosje, megjithëse fitoi pjesën më të madhe të votave, por pa një
shumicë absolute, ka dështuar vazhdimisht të sigurojë mbështetje për Albulena Haxhiun. Edhe në seancat e mëparshme, Haxhiu mori vetëm 57 vota, katër më pak se shumica e kërkuar — duke shënuar disfatë të njëpasnjëshme për kandidaturën e saj.
Partitë opozitare kanë shprehur qëndrim të fortë kundërshtues. Partia Demokratike e Kosovës (PDK) dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) kanë kritikuar këmbënguljen e Vetëvendosjes për Haxhiun, ndërsa Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK) ka refuzuar të mbështesë ndonjë kandidat nga partia fituese. Në mungesë të një kompromisi të dukshëm, Kuvendi mbetet i paralizuar, duke shtyrë më tej formimin e institucioneve të reja dhe duke thelluar shqetësimet për qëndrueshmërinë institucionale të Kosovës.
“Ne deshëm t’i jepnim Kuvendit një grua si Kryetare. Ky është propozimi ynë dhe nuk do të ndryshojë,” tha deputeti i Vetëvendosjes, Hekuran Murati, pas njërës prej seancave të ndërprera.
Ndërkohë, udhëheqësit opozitarë akuzojnë Vetëvendosjen se po bllokon qëllimisht formimin e legjislaturës së re. Kryetari i PDK-së, Memli Krasniqi, argumentoi se partia kishte pasur mjaft kohë për të propozuar një kandidat alternativ, por nuk e kishte bërë.
“Një gjë është e qartë: Albulena Haxhiu nuk do të kalojë,” tha Krasniqi. “Nëse me të vërtetë donin një zgjidhje, do ta kishin ndryshuar kandidatin deri tani.”
Po ashtu, lideri i AAK-së, Ramush Haradinaj, sugjeroi se partia e tij mund të mbështeste kandidatura të tjera femra nga Vetëvendosje, si Shqipe Selimi ose Saranda Bogujevci, por mbetet i prerë kundër mbështetjes për Haxhiun.
Përtej betejës së menjëhershme politike, analistët vërejnë një model më shqetësues.
Naim Rashiti, drejtor i Grupit për Studime Politike dhe Juridike në Prishtinë, tha në një intervistë për Radion Evropa e Lirë se ngërçi aktual thekson dështimin e Kosovës për të pjekur sistemin e saj demokratik, edhe pas 17 vjetësh nga shpallja e pavarësisë.
“Demokracia e Kosovës vazhdon të përsërisë gabimet e së kaluarës,” tha Rashiti. “Pavarësisht vendimeve të qarta të Gjykatës Kushtetuese dhe një procesi zgjedhor të menaxhuar mirë, aktorët politikë përsëri po përdorin taktika që bllokojnë funksionimin institucional.” Ai paralajmëroi se paraliza e vazhdueshme institucionale po zgjat rrezikshëm pasigurinë kushtetuese të Kosovës, duke thelluar krizën politike dhe duke rrezikuar besimin publik në proceset demokratike.
Ngërçi legjislativ është më shumë se një mosmarrëveshje për drejtimin; ai pasqyron beteja më të thella strategjike për formimin e qeverisë së re të Kosovës. Vetëvendosje, me 48 ulëse, ka nevojë për partnerë koalicioni për të arritur shumicën prej 61 ulësesh për të qeverisur. PDK ka 24 ulëse, LDK 20 dhe AAK tetë, ndërsa 20 vende i takojnë komuniteteve jo-shumicë, përfshirë serbët, boshnjakët, turqit, goranët, ashkalinjtë, egjiptianët dhe romët.
Rregullorja e Kuvendit kërkon që seancat konstituive të rifillojnë brenda 48 orëve pas ndërprerjes dhe mund të vazhdojnë pa afat deri në përfundim. Megjithatë, pa një zgjidhje të afërt, rruga e Kosovës drejt një qeverie të re mbetet e bllokuar.
Perspektivat e Kosovës për të ecur përpara, paralajmëroi Rashiti, varen nga zgjedhja e dialogut mbi ndarjet. “Përndryshe,” tha ai, “Kosova rrezikon të zhytet edhe më thellë në stagnim politik dhe në një izolim ndërkombëtar.”
Përtej implikimeve të menjëhershme politike, bllokada kërcënon stabilitetin demokratik dhe të ardhmen ekonomike të Kosovës. Diplomati britanik Timothy Less paralajmëroi se Kosova është aktualisht “e ndarë dhe pa udhëheqje”, situatë që minon aftësinë e saj për të mbrojtur dhe promovuar interesat brenda dhe jashtë vendit.
“Kosovës i duhet urgjentisht një qeveri funksionale e aftë për të marrë vendime,” tha Less, “veçanërisht pasi përballet me sfida të shumta, nga stagnimi ekonomik te marrëdhëniet e tendosura me BE-në dhe SHBA-në.” Pa udhëheqje, shtoi ai, aftësia e Kosovës për të lundruar në një mjedis ndërkombëtar gjithnjë e më kompleks është seriozisht e dobësuar.
Përveç pasigurisë politike, kostoja e inercisë institucionale po bëhet gjithnjë e më e prekshme. Kosova rrezikon të humbasë qasje në qindra miliona euro nga Plani i Rritjes së Ballkanit Perëndimor të Bashkimit Evropian. Ndërsa Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut tashmë kanë siguruar marrëveshje para-financimi, ngërçi parlamentar i Kosovës ka vonuar ratifikimin e marrëveshjeve ndërkombëtare thelbësore, duke rrezikuar ndihmën financiare të BE-së.
Eugen Cakolli nga Instituti Demokratik i Kosovës paralajmëroi se vonesat në votimet parlamentare do të kenë një “ndikim të drejtpërdrejtë në proceset kyçe,” veçanërisht ato të lidhura me programet e reformave të kushtëzuara nga financimi i BE-së.
Profesori Dritëro Arifi përsëriti shqetësimin, duke paralajmëruar se Kosova mund të humbasë deri në 882 milionë euro në grante dhe kredi nëse paraliza politike vazhdon. “Kjo është një mundësi kritike që Kosova është në prag ta humbasë. Elita politike ka dështuar vazhdimisht dhe, për fat të keq, duket se është e destinuar të dështojë përsëri, në dëm të qytetarëve,” tha Arifi.
Nëse bllokada vazhdon edhe pas seancës së ardhshme të planifikuar, besueshmëria ndërkombëtare e Kosovës mund të pësojë edhe më tej, duke rrezikuar jo vetëm ndihmën ekonomike, por edhe përparimin në aspiratat e saj për integrim më të thellë evropian.
“Udhëheqësit e Kosovës duhet të ngrihen mbi rivalitetet politike,” tha Rashiti. “Përndryshe, vendi rrezikon izolim dhe stagnim të mëtejshëm në një kohë kur dinamika rajonale dhe globale kërkojnë udhëheqje të fortë dhe vendimtare.”
