Si vizioni i një studiuesi, i mbështetur nga Kryeministri shqiptar Edi Rama, sigurtoi praninë e Kolegjit të Evropës në Tiranë
Në nëntor të vitit të kaluar (2022), Albert Rakipi, një figurë e njohur në qarqet e marrëdhënieve ndërkombëtare dhe mendimtare në Shqipëri, mendoi një pyetje të rëndësishme. Me procesin e anëtarësimit në Bashkimin Evropian që po humbte shkallë progresi dhe duke lënë shumë të zhgënjyer, ai kërkoi një mënyrë për të siguruar lidhjen e vazhdueshme të Shqipërisë me BE-në. Zgjidhja e tij: të sillte Kolegjin e Evropës në Shqipëri.
Herën e fundit që Kolegji i Evropës u zgjerua, ishte më shumë se tre dekada më parë, në periferi të Varshavës, me hapjen e kampusit të dytë para anëtarësimit të Polonisë në BE. Ishte një ankim në procesin e anëtarësimit. Ishte gjithashtu një histori që mund të riprodhohej edhe në Shqipëri, besonte Rakipi.
Ai e ndau për herë të parë idenë me kolegë të besuar, përfshirë ata të Institutit Shqiptar për Studime Ndërkombëtare, mendimtari më i lartë në Shqipëri, ku Rakipi shërben si kryetar dhe ku ka qenë lider i shoqërisë civile për pothuajse 30 vjet. Kishte disa dyshime, por pa u dekurajuar lehtësisht, Rakipi përgatiti një propozim konkret dhe po kërkonte një mundësi.
Ajo erdhi në fillim të dhjetorit 2022, në Samitin masiv BE – Ballkani Perëndimor që u mbajt në Tiranë, pak para të cilit Rakipi kishte siguruar një takim privat me Kryeministrin Edi Rama për të kërkuar mbështetje për realizimin e kampusit të Kolegjit të Evropës në Tiranë.
“Është lloji i gjërave që mund të ndodhin vetëm një herë në 1000 vjet – ose kurrë,” thotë Rakipi ndërsa kujton se si ideja e tij mori mbështetje nga Kryeministri shqiptar, i cili menjëherë e përfshiu propozimin e Rakipit në dosjet e liderëve të BE-së që po merrnin pjesë në takim. Me përfundimin e samitit, ideja mori mbështetje “në parim” nga liderët kryesorë të BE-së.
Rakipi thotë se kjo nuk do të kishte ndodhur pa mbështetjen e Kryeministrit Rama, i cili e kuptoi rëndësinë e këtij projekti për Shqipërinë. Lidhjet e gjerë të Ramës me liderët e shteteve anëtare të BE-së dhe ndonjëherë përpjekjet jo-konvencionale të lobimit gjithashtu luajtën një rol të rëndësishëm. “Jam shumë mirënjohës Kryeministrit Edi Rama për mbështetje entuziaste për këtë projekt. Kjo do të kishte qenë e pamundur pa Edi Ramën si Kryeministër,” thotë Rakipi.
Rama ka folur lartë për reagimin e BE-së, duke e quajtur një “dhuratë të madhe” dhe diçka “jashtëzakonisht të rëndësishme dhe të rëndësishme për ne.”
Propozimi erdhi në një moment strategjik gjatë Samitit të BE-së me Ballkanin Perëndimor në Tiranë, që ishte një mundësi ideale për të sinjalizuar rëndësinë e politikës së zgjerimit në Ballkan.
Rakipi beson me forcë se Tirana ishte lokacioni perfekt për kampusin e tretë të Kolegjit në Ballkan.
Përveç dinamikave gjeopolitike dhe përfshirjes personale të Kryeministrit, Rakipi thekson rolin e Rektorit të Kolegjit të Evropës, Federica Mogherini, një italiane dhe mike e Shqipërisë, që gjithashtu kishte një rol të paçmuar. Ai sugjeron që institucioni arsimor mund të mos kishte ardhur në Shqipëri pa përfshirjen e saj.
“Jam mirënjohës Federica Mogherini, një mike e Shqipërisë, e cila tha ‘po’ pa hezitim dhe me dedikim dhe pasion të veçantë,” thotë Rakipi. “Kolegji ndoshta nuk do të kishte ardhur në Shqipëri nëse Rektori nuk do të kishte qenë Mogherini.”
Me ceremoninë zyrtare, Tirana është gati për Kolegjën e Evropës
Nga ana e saj, Mogherini ishte e qartë dhe plot buzëqeshje kur mbajti fjalimin e saj në ceremoninë e hapjes zyrtare në Piramidën e Tiranës, ku do të strehohet Kolegji dhe studentët e saj të parë, 31 në total.
“Po inaugurojmë sot në Tiranën e bukur, zyrën e parë të Kolegjit të Evropës këtu në Tiranë, e cila do të udhëheqë rrugën për krijimin e kampusit tonë, i cili do të fillojë aktivitetet në shtatorin e vitit 2024-2025. Është vërtet një nder për mua, jam shumë krenare, shihni buzëqeshjen time, është një buzëqeshje e vërtetë,” tha Mogherini. “Dua të falenderoj së pari të gjithë ata që e bënë të mundur një gjë të tillë.”
Sigurisht, përtej Mogherinit, duhej mbështetja e liderëve të lartë të BE-së, përfshirë Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, e cila e shihte themelimin e Kolegjit të Evropës në Tiranë si një investim strategjik dhe një vizion për Ballkanin.
“Kjo është fantastike. Së pari, është fantastike sepse shtimi i një Kolegjit të Evropës në ndjekjen e arsimit të lartë dhe ekselencës mund të kontribuoni vetëm në zhvillimin dhe prosperitetin e Shqipërisë dhe rajonit. Por gjithashtu, sepse Kolegji i Evropës do të forcojë gjithashtu të gjitha përpjekjet që po bëhen për të sjellë Shqipërinë dhe rajonin në Bashkimin Evropian,” tha Presidentja von der Leyen në një deklaratë.
Në ceremoninë e 16 tetorit, Von der Leyen e përshkroi kolegjin si një dhuratë që Evropa ia jep Shqipërisë, por gjithashtu një dhuratë të madhe që Shqipëria ia jep Evropës.
“Këtu do të kemi studentë nga Shqipëria, nga të gjithë Ballkani Perëndimor, nga BE. Ata do të hedhin themelet si liderë të së ardhmes. Ky kolegj do të jetë kampusi i tretë pasi kemi të parin në Belgjikë, të dytin në Poloni dhe të tretin këtu. Ky kolegj erdhi para se Polonia të bëhej shtet anëtar dhe jam e bindur që të njëjtën gjë do të ndodhë edhe me Shqipërinë. Dje ata hapën procesin e aplikimeve. Tani studentët nga e gjithë Evropa mund të aplikojnë. Mund të bëni këto studime fantastike ndërkohë që eksploroni Evropën fantastike. Ky kampus është një dhuratë e madhe nga Evropa për Shqipërinë. Por jo vetëm kaq, por një dhuratë e madhe që Shqipëria ia jep Evropës,” tha von der Leyen.
Kryeministri Edi Rama, gjatë fjalimit të tij në ceremoninë e inaugurimit, tha se ky projekt është diçka e mrekullueshme dhe se ndodhi më shpejt se sa mendoi se do të ndodhte.
“Kush do të kishte menduar se kjo do të ndodhte kaq shpejt? Dje presidentja e Komisionit njoftoi hapjen e aplikimeve, sot hapen dyert e zyrës përfaqësuese dhe vitin e ardhshëm njerëzit do të fillojnë të studiojnë në Kolegj të Evropës në Tiranë. Diçka po ndodh dhe është kaq e mrekullueshme. Ky është një rrugë plot mësime, dhe Bashkimi Evropian është një bekim për të gjitha vendet tona, është një bekim i madh sepse është burimi më i thellë i mënyrës se si të ndërtojmë institucione.”
“Në fund, janë institucionet ato që kanë rëndësi,” tha Rama. “E kaluara jonë është karakterizuar nga shumë gjëra të këqija që janë pasojë e mungesës së institucioneve, madje edhe kur disa institucione janë ndërtuar nga e para, kështu që ndërtimi i institucioneve demokratike nuk mund të bëhet nëse nuk ke Bashkimin Evropian për t’i mësuar këto. Njohuria është dhurata më e jashtëzakonshme që Bashkimi Evropian mund të na dhurojë.”
Për lidhjen përhershme të Shqipërisë me Perëndimin
Samiti i BE-së me Ballkanin Perëndimor në Tiranë në dhjetor 2022 ishte një moment ideal për shkak të gjendjes së marrëdhënieve të BE-së me Ballkanin Perëndimor. Bashkimi Evropian hapi kampusin në Natolin në vitin 1992. “Ishte një veprim shumë simbolik për të integruar ish-lindjen. Në njëfarë mënyre, kishte ardhur koha për të dërguar një sinjal për politikën e zgjerimit në Ballkan, pas pothuajse një ‘ngrirjeje’ të procesit të zgjerimit në Ballkan. Dhe ideja e projektit të Kolegjit të Evropës në Tiranë ishte e duhura. Dhe nuk ka dyshim,” thotë Rakipi, “se Tirana ishte kryeqyteti ku duhej të ndodhej kampusi i tretë i Kolegjit të Evropës në Ballkan.”
“Presidentja Ursula ose Presidenti Michel dhe kushdo tjetër në Bruksel ose Tiranë mund ta shohin tani Kolegjin e Evropës në Tiranë si një investim dhe një vizion strategjik në Ballkan. Por ideja dhe projekti lindi në Tiranë në Institutin e Studimeve Ndërkombëtare, një mendimtari të shquar që ka kontribuar në marrëdhëniet bilaterale të Shqipërisë gjatë dy dekadave të fundit. E gjithë kjo është si një ëndërr,” thotë Rakipi. “Që nga dhjetori i vitit të kaluar kanë kaluar nëntë muaj dhe Kolegji i Evropës është si një fëmijë që sapo është lindur. Jam shumë krenar që ndihmova vendin me një ide dhe projekt të bukur, të dobishëm dhe të pashlyeshëm.”
Për Rakipin, kjo është përfundimisht “jashtëzakonisht dhe historike” sepse është një tjetër hap për lidhjen përhershme të Shqipërisë me Perëndimin, tha Albert Rakipi, kryetari i Institutit Shqiptar për Studime Ndërkombëtare. “Të sjellësh Kolegjin e Evropës në Tiranë do të thotë të sillni institucione arsimore të shkallës së parë perëndimore pas krijimit të shtetit të Shqipërisë moderne. Është zhvillimi më i madh i këtij lloji në arsim në 100 vjet dhe do të ketë të njëjtin ndikim në historinë shqiptare si Liceu Francez në Korçë para Luftës së Dytë Botërore dhe Shkolla Amerikane e Harry Fultz në Tiranë,” tha Rakipi.
Kolegji i Evropës është instituti i parë universititar në botë për studime post-universitare dhe trajnime në çështjet evropiane. U themelua në vitin 1949 nga figura udhëheqëse evropiane pas Kongresit të Hagës, i cili çoi në krijimin e Lëvizjes Evropiane. Kampusi i tij origjinal është në Bruges, Belgjikë. Një kampus tjetër në Natolin (Varshavë), Poloni u hap në 1992 përpara negociatave të anëtarësimit të Polonisë në BE.
“Është para se gjithash një sinjal shprese, një simbol i angazhimit të serioz të BE-së ndaj rajonit pavarësisht dyshimeve të hedhura nga vonesat dhe stagnimi i disa pikave kyçe,” thotë Rakipi. “Do të sjellë gjithashtu përpara bashkëpunimin akademik, shoqëror dhe kulturor ndërmjet vendeve të rajonit, me homologët e tyre në BE si dhe do të forcojë natyrshëm procesin e pajtimit.”
Mendimtari ku u shkrua projekti
AIIS, mendimtari ku projekti u shkrua nga Rakipi, është një institut kërkimor dhe politikash jo-qeveritar, jo-fitimprurës, i krijuar për të njohur nevojën për analizë të pavarur dhe të thellë të çështjeve komplekse që lidhen me sigurinë e Shqipërisë. AIIS u themelua nga një grup akademikësh dhe analistësh me përvojë të gjerë në çështje të politikës së jashtme dhe hartimit të politikave. Gjatë tre dekadave që nga themelimi, AIIS ka përmirësuar kapacitetet e tij teknike për t’u bërë një mendimtari udhëheqës të besuar nga politikanët shqiptarë dhe partnerët ndërkombëtarë në fushat e studimeve të sigurisë, demokracisë, integrimit Euro-Atlantik dhe bashkëpunimit rajonal.
Për të promovuar diskutimin dhe debatet ndërmjet komunitetit të politikës, AIIS angazhon akademikë shqiptarë dhe ndërkombëtarë si dhe ofron produktet e tij falas në faqen e tij të internetit. Këto shërbime janë bërë të mundur nga kontributet e komunitetit të donatorëve kombëtarë dhe ndërkombëtarë për të financuar aktivitetet e tij. Si një ekip i orientuar nga rezultatet, metodologjikisht ndërdisiplinar, AIIS synon të prodhojë këshilla të shpejta si dhe analiza të sfidave me të cilat përballen politikanët shqiptarë.
Që nga marsi i 2023, AIIS është anëtar i Kolegjit të Sigurisë dhe Mbrojtjes të Bashkimit Evropian. AIIS gjithashtu është i renditur ndërkombëtarisht si mendimtari më i mirë i Shqipërisë dhe ndër më të mirët në rajon nga Indeksi Global i Mendimtarëve të Universitetit të Pensilvanisë.
Në fjalët e Daniel P. Serwer, profesor në Shkollën e Studimeve Ndërkombëtare të Johns Hopkins, “Shqipëria ka bërë një progres të jashtëzakonshëm gjatë 30 viteve të fundit dhe po lëviz me mençuri drejt shtëpisë së saj evropiane. AIIS është njëherësh një shkak dhe një pasojë. Fokusi i tij analitik të mprehtë për botën përtej Tiranës ka ndihmuar atë që dikur ishte një nga vendet më të izoluar në botë, të bëhet një kontribues aktiv në rendin ndërkombëtar. Këto kanë qenë vite të mrekullueshme dhe produktive për Shqipërinë dhe institutin e saj udhëheqës!”
Courtesy to Tirana Observatory
https://tiranaobservatory.com/2024/02/01/albert-rakipi-and-the-college-of-europe-the-bold-idea-that-brought-eus-venerable-institution-to-albania/
